Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Szkolnictwowyższejakoprzedmiotbadańirozważańnaukowych
inaukowcównasytuacjęwkrajuorazzpotrzebypoprawytegostanurzeczywsa-
mejnaucejakoinstytucjiorazwzaangażowaniuludzinauki.Efektemtejpostawy
byłaswoistanpublicystykasocjologiczna”Szczepańskiego,którydokonywałca-
łościowejdiagnozysytuacjiipokazywałgłównesprawydozałatwienia46.Warto
przyjrzećsiętemusocjologicznemuujęciusytuacjiszkolnictwawyższegosprzed
kilkudekad,gdyżstanowionoswoistąkanwę,naktórejukształtowałosięwspół-
czesnepodejściedoproblematykireformowaniaszkolnictwawyższegoiogólnie
politykiwtymzakresie.
Diagnozującrzeczywistośćspołecznąszkółwyższychwlatach60.,JanSzcze-
pańskiwychodziłodwielokierunkowej,npluralistycznej”koncepcjifunkcjiszkol-
nictwawyższego47,uwzględniającejzarównokształcenie,jakirozwójnaukowy
(aczkolwiekzprzewagąfunkcjiedukacyjnych)48.Odróżniałonprzytymtzw.
funkcjezałożoneodfunkcjirzeczywistych.Funkcjezałożone(sformalizowane,
urzędowe)miałyznajdowaćnswójostatecznywyrazwustawach,regulaminach,
przepisachistatutachustalającychformydziałaniaszkółwyższych,organizację
wewnętrznąistosunekdogrupszerszych,określającychtokizakresnauczania,
stosunkiwewnętrzne,czastrwaniastudiów,zakresisposobyegzaminowania
itd.”
.ZdaniemSzczepańskiegoustawodawcamiałnauwadzeprzedewszystkim
zadania,tzn.pożądaneskutkinaukowo-badawczejorazdydaktycznejdziałalno-
ściuczelni.Funkcjerzeczywistebyłyzaśnwytworemwzajemnegoodziaływania
szkółwyższychzorganizowanychwedługfunkcjizałożonejicałościspontanicz-
nieiplanoworozwijającychsięprocesówżyciazbiorowego”
,ajakotakiewyma-
gałyrozległychbadańzabierającychwieleczasuiśrodków49.Piszącoróżnicach
międzyfunkcjamizałożonymiarzeczywistymi,autorpodkreślał,iżsprecyzowa-
nawustawieiaktachnormatywnychfunkcjazałożonaniezawszestanowiod-
zwierciedlenierzeczywistychwyobrażeń,ambicji,dążeńicelówspołeczeństwa.
Ponadtofunkcjatazakładapewienstanidealnypracyuczelni,któryniezawsze
jestosiągany.Wreszcie,nwytwory”działalnościszkółwyższych(absolwencioraz
wytworynaukowe)poddawanesąocenieopiniipublicznejiwładz,któretooce-
46J.Kulpińska,JanSzczepański…,s.333-334.
47JanSzczepańskiużywałokreśleniaUfunkcjewyższegowykształcenia”
,jednakpodpojęciem
tymrozumiałto,codziśmożnaprzypisaćfunkcjomszkolnictwawyższegorozumianegojako
system.Wyższewykształcenietraktowałbowiemjakodziałalnośćzespołuinstytucjipowo-
łanychdozaspokajaniaokreślonychpotrzeb,jednostek,grupipaństwa.UFunkcjeszkół
wyższych”defniowałjakoogółskutków,jakiedziałalnośćszkółwyższychwywołujewżyciu
społeczeństwa,zob.:J.Szczepański,Socjologicznezagadnienia…,s.13-14.
48WhistoriiszkolnictwawyższegowPolsceLudowejwróżnysposóbformułowanozadania
uczelni,akcentujączazwyczajbardziejjednoznich.Wlatach50.i60.,poniekądzasprawą
powołaniaplacóweknaukowo-badawczychniewykonującychfunkcjidydaktyki,prioryte-
towymzadaniembyłorozwijanienauki,natomiastuprogulat70.naczołowysunęłosię
kształceniewysokowykwalifkowanychkadr,zob.:M.Pęcherski,Problemyiperspektywy
rozwojuszkolnictwawPolsceLudowej,KsiążkaiWiedza,Warszawa1973,s.304.
49J.Szczepański,Socjologicznezagadnienia…,s.16-17,35.
