Psychologia decyzji ryzykownych

Joanna Sokołowska

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

83-89281-14-7

DOI:

Wydawnictwo:

Academica Wydawnictwo SWPS

Rok wydania:

2005

Liczba stron:

205

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Sokołowska, Joanna. Psychologia decyzji ryzykownych. Red. . Warszawa: Academica Wydawnictwo SWPS, 2005, 205 s. ISBN 83-89281-14-7

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Sokołowska, J.

T1 Psychologia decyzji ryzykownych

PB Academica Wydawnictwo SWPS

PP Warszawa

YR 2005

SN 83-89281-14-7

Bibliografia BibTex:

@Book{ 1545, author = "Sokołowska, Joanna", editor = "", title = "Psychologia decyzji ryzykownych", publisher = "Academica Wydawnictwo SWPS", year = "2005", address = "Warszawa", isbn = "83-89281-14-7" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Sokołowska, Joanna

ED -

TI - Psychologia decyzji ryzykownych

PB - Academica Wydawnictwo SWPS

CY - Warszawa

PY - 2005

SN - 83-89281-14-7

ER -

Netografia (standard APA):

Sokołowska, Joanna. Psychologia decyzji ryzykownych [baza danych online] Warszawa: Academica Wydawnictwo SWPS, 2005 [dostęp: 07 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/psychologia-decyzji-ryzykownych-joanna-sokolowska-1545.

psychologia

Czy warto wykupić ubezpieczenie „powodziowe”? Który fundusz emerytalny wybrać? Kupić akcje czy założyć lokatę terminową? Wziąć kredyt w złotówkach czy w euro? Poddać się operacji czy terapii zachowawczej? Te i wiele innych codziennych ...

Więcej

ISBN/ISSN:

83-89281-14-7

DOI:

Wydawnictwo:

Academica Wydawnictwo SWPS

Rok wydania:

2005

Liczba stron:

205

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp7
1. Cel książki7
2. Zawartość książki8
3. Podziękowanie12
Część I. MYŚLENIE W SYTUACJI PROBABILISTYCZNEJ13
Rozdział 1. Logika ocen probabilistycznych13
1.1. Co to jest prawdopodobieństwo?13
1.2. Zasada addytywności14
1.3. Zasada włączania i zasada koniunkcji14
1.4. Prawdopodobieństwo warunkowe16
1.5. Trójkąt Pascala16
1.6. Jak przewidywać zdarzenia przy niepełnej wiedzy?19
1.7. Rozkład normalny i odchylenie standardowe23
1.8. Zmiana prawdopodobieństwa wyjściowego hipotez w świetle nowych danych24
1.9. Podsumowanie26
Dodatek nr 127
Rozdział 2. Jak ludzie oceniają prawdopodobieństwo29
2.1. Badanie zgodności ocen z podstawowymi zasadami logicznymi teorii rachunku prawdopodobieństwa29
Subaddytywność ocen prawdopodobieństwa29
Łamanie reguły koniunkcji33
2.2. Intuicyjna koncepcja procesu losowego36
Zasada dopasowywania36
Złudzenie gracza37
Trudności w identyfikacji sekwencji losowej38
Deterministyczne wzory przewidywań sukcesu i porażki w sytuacji losowej i sprawnościowej40
Prawo małych liczb42
2.3. Charakter danych a przewidywania43
Lekceważenie danych statystycznych43
Lekceważenie prawdopodobieństwa wyjściowego hipotez44
Asymetria wnioskowania przyczynowego i diagnostycznego45
Faworyzowanie informacji przyczynowej45
Charakter danych a rewizja przekonań46
2.4. Podsumowanie47
Rozdział 3. Logika i intuicja w przewidywaniach49
3.1. Na czym polega niezgodność ludzkich ocen prawdopodobieństwa z rachunkiem prawdopodobieństwa49
Konserwatyzm poznawczy49
Heurystyczna interpretacja konserwatyzmu poznawczego50
3.2. Zasada reprezentatywności - podstawa przewidywań intuicyjnych53
3.3. Mechanizmy stosowania heurystyki reprezentatywności - przykłady empiryczne54
Podobieństwo do populacji54
Podobieństwo do procesu generującego54
Modele przyczynowe55
Podobieństwo do stereotypu55
Dopasowanie zdarzeń56
Spójność informacji56
Ekstremalność informacji57
3.4. Zasada zakotwiczenia i dopasowania59
Dostępność59
Złe dopasowanie ocen60
Aktywacja i selekcja informacji61
3.5. Logika i intuicja w przewidywaniach - podsumowanie62
Rozdział 4. Logika i intuicja w procesie kategoryzacji i przy ocenie podobieństwa64
4.1. Jak ludzie porządkują świat? - proces kategoryzacji64
Własności systemu kategorii tworzonego przez ludzi64
Logiczne versus pragmatyczne porządkowanie świata66
4.2. Ocena podobieństwa68
Asymertia i nieprzechodniość w sądach na temat podobieństwa68
Ocena podobieństwa - porównanie cech wspólnych i różnych70
Waga cech wspólnych i różnych przy formułowaniu sądów na temat podobieństwa71
Wpływ kontekstu na ocenę podobieństwa74
4.3. Podobieństwo i kategoryzacja76
4.4. Optymalizacja ewolucyjna czy psychofizyka - podsumowanie78
Rozdział 5. Ważenie dowodów - podstawa przewidywań intuicyjnych80
5.1. Nadmierna pewność siebie80
5.2. Ważenie siły i wiarygodności dowodów81
5.3. Przecenianie siły i niedocenianie wiarygodności dowodów - konsekwencje stosowania zasady reprezentatywności83
Podobieństwo do stereotypu a nadmierna pewność siebie83
Lekceważenie wielkości próby84
Lekceważenie prawdopodobieństw wyjściowych86
Moc dyskryminacyjna a oceny88
5.4. Deskryptywny model oceny prawdopodobieństwa - przewidywania intuicyjne jako funkcja siły dowodów90
Niezgodność przewidywań z warunkami logicznymi rachunku prawdopodobieństwa90
Przewidywania jako funkcja siły dowodów91
Model przewidywań - formalizacja ustaleń empirycznych (Tversky i Koehler, 1994; Tversky i Fox, 1995)92
5.5. Charakterystyka przewidywań intuicyjnych - podsumowanie94
Część II. WYBÓR JAKO MAKSYMALIZACJA OCZEKIWANEGO ZYSKU96
Rozdział 6. Jak należy podejmować decyzje ryzykowne? Zasada maksymalizacji wartości oczekiwanej96
Rozdział 7. Wartość i użyteczność100
7.1. Pierwszy psychologiczny model wyboru ryzykownego i pojęcie użyteczności100
7.2. Funkcja użyteczności Bernoulliego i unikanie ryzyka104
7.3. Funkcja użyteczności w teorii perspektywy105
Efekt pewności i efekt odbicia105
Użyteczność wyników pozytywnych i negatywnych107
Charakterystyka funkcji użyteczności o kształcie S w teorii perspektywy109
Odrzucanie loterii symetrycznych109
7.4. Kształt funkcji użyteczności a stosunek do ryzyka w teorii perspektywy112
7.5. Preferencje zależne od punktu odniesienia (framing effect)113
7.6. Unikanie straty (loss aversion)115
7.7. Konsekwencje unikania straty117
Efekt posiadania117
Kompensata i cena w transakcjach handlowych118
Kompensata i cena w decyzjach konsumenckich i społecznych119
Ocena uczciwości121
Unikanie zmian - preferowanie status quo122
Ulepszenia vs. konflikt123
7.8. Unikanie straty i preferencje zależne od punktu odniesienia a racjonalność preferencji124
7.9. Czy pojęcie użyteczności wyjaśnia wybory w sytuacji ryzykownej? - posumowanie126
Rozdział 8. Prawdopodobieństwo i wagi decyzyjne127
8.1. Paradoksy Allaisa - kolejne wyzwanie dla modelu wartości/użyteczności oczekiwanej127
Łamanie zasady common ratio128
Łamanie zasady wspólnych konsekwencji130
8.2. Nieliniowość prawdopodobieństw - prawdopodobieństwa i wagi decyzyjne133
Nieliniowość prawdopodobieństw133
Subiektywnie ważona użyteczność i paradoksy Allaisa134
8.3. Funkcja ważonego prawdopodobieństwa w teorii perspektywy136
Przecenianie wyników pewnych137
Zasada zmniejszającej się wrażliwości na zmiany i punkty odniesienia przy ważeniu prawdopodobieństwa137
Przecenianie małych prawdopodobieństw139
Subproporcjonalność wag decyzyjnych140
Podsumowanie - właściwości funkcji ważonego prawdopodobieństwa141
8.4. Funkcja - (p) a różnice indywidualne i sytuacyjne142
Różnicowanie - wygięcie funkcji - a różnice indywidualne i sytuacyjne143
Atrakcyjność - położenie funkcji - a różnice indywidualne i sytuacyjne144
Atrakcyjność sytuacji czy optymizm?144
8.5. Poczwórny wzór postaw wobec ryzyka w teorii perspektywy146
8.6. Prawidłowości percepcyjne modyfikujące ocenę wartości i prawdopodobieństwa włączone do modelu ważonej użyteczności - podsumowanie148
Rozdział 9. Konfiguralne wagi decyzyjne149
9.1. Porównawczy charakter ocen149
Czy taki sam wynik może cieszyć w jednej sytuacji i martwić w innej?149
Zależność oceny wyniku od jego pozycji w rozkładzie wszystkich wyników150
9.2. Zależność wag decyzyjnych od pozycji i znaku wyniku151
Reguła ważonego uśredniania151
Idea kumulowanego prawdopodobieństwa Quiggina i konfiguralne wagi decyzyjne152
Konfiguralne ważenie wyników pozytywnych i negatywnych155
Ocena atrakcyjności sytuacji ryzykownej w teorii skumulowanej perspektywy158
9.3. Optymizm i pesymizm a wagi decyzyjne159
Ocena prawdopodobieństwa "dobrych" i "złych" wyników159
Znak czy wielkość konsekwencji?160
Optymizm i pesymizm a wagi konfiguralne161
Optymistyczne i pesymistyczne wagi w teorii skumulowanej perspektywy163
Rozdział 10. Ważenie niepewności165
10.1. Sytuacje niepewne165
Sytuacja niepewna165
10.2. Niepewność/niejasność a sytuacja ryzykowna166
Stanowisko Savage´a166
Stopień niepewności166
Generalizacja funkcji ważonego prawdopodobieństwa na sytuacje niejasne (nieokreślone)167
10.3. Czy ludzie myślą podobnie w sytuacji nieokreślonej i w sytuacji ryzykownej? - podsumowanie171
Część III. MIĘDZY ZACHŁANNOŚCIĄ A LĘKIEM173
Rozdział 11. Psychologiczna trafność modeli ważonej użyteczności173
11.1. Postawy wobec ryzyka a kształt funkcji użyteczności i wagi decyzyjne173
Przewidywania teorii użyteczności173
Nietrafne przewidywania teorii perspektywy174
11.2. Uniwersalne czy zróżnicowane postawy wobec ryzyka175
Różnice wewnątrz- i międzyosobnicze w postawach wobec ryzyka175
Różnice indywidualne w postawach wobec niepewności176
Wpływ sytuacji na preferencje176
11.3. Behawioralne postawy wobec ryzyka177
Stałość behawioralnych postaw wobec ryzyka177
Oceny ryzyka a wybory178
11.4. Kryterium wyboru ryzykownego180
Rozdział 12. Bezpieczeństwo, wykorzystanie okazji i aspiracje - rola mechanizmów poznawczych w wyborach ryzykownych181
12.1. Wpływ celu na wagi decyzyjne181
12.2. Wpływ punktów odniesienia na preferencje183
Wpływ aktualnego stanu posiadania i poziomu aspiracji na preferencje183
Aktualny stan posiadania, realizacja celu i walka o przetrwanie184
12.3. Bezpieczeństwo/okazja i aspiracje - podwójne kryterium wyboru185
Rozdział 13. Konflikt między lękiem a zachłannością - modele wyboru ryzyko - wartość188
Wybór jako konflikt między ryzykiem a oczekiwanym zyskiem188
Podstawowe założenia przyjmowane w podejściu ryzyko - wartość189
Jak ludzie oceniają ryzyko?190
Jak rozwiązywany jest konflikt między ryzykiem i zyskiem przy podejmowaniu decyzji?194
Ocena ryzyka i wybór - jeden czy dwa procesy?195
Zalety oparcia modelu akceptacji na bezpośrednich ocenach ryzyka197
Bibliografia199
Konfiguralnie ważona użyteczność115457

WSTĘP

sanesąbadaniaempiryczne,którewskazująnaniezgodnośćprzewidywań

ludziztymizasadami.Wkolejnym3rozdzialepokazano,żeopisanewcześniej

„błędy”ludzkiegomyśleniadająsięsprowadzićdostosowaniajednejogólnej

zasady,zwanejreprezentatywnością.Wydajesię,żesposób,wjakiludzieoce-

niająprawdopodobieństwo,jestpodobnydosposobu,wjakiformułująonisą-

dynatematpodobieństwaczyteżdotego,jakdokonująkategoryzacji.Psycho-

logicznemodeleopisująceprocesocenyprawdopodobieństwaorazproceskate-

goryzacjisąprzedstawionewrozdziale4.Wkońcowymrozdziale5opisanode-

skryptywnymodelprzewidywańintuicyjnych,zaproponowanyprzezTver-

sky’egoijegowspółpracowników.Punktemwyjściategomodelusądwieopi-

sanewrozdziale2i3właściwościludzkichprzewidywań,tojestformułowanie

ichnapodstawieheurystykireprezentatywnościorazsubaddytywnościocen

prawdopodobieństwadlazdarzeńkomplementarnych.

Podsumowując,wczęściIpokazanojakudokumentowaneempirycznieroz-

bieżnościmiędzyprzewidywaniamiludziamodelaminormatywnymimoż-

nauogólnićiopisaćzapomocąjednegodeskryptywnegomodelu.

TytułczęściIIbrzmi„Wybórjakomaksymalizacjaoczekiwanegozysku”.

Zgodniezzapowiedziązawartąwtytule,wtejczęściomawianesąmodelewy-

boruryzykownego,wktórychpunktwyjściastanowizałożenie,żeracjonalny

wybórwsytuacjiryzykownejtomaksymalizacjaśredniegozysku(oczekiwanej

wartości/użyteczności).Wtymmiejscunależypodkreślić,żeprzyjętekryterium

racjonalnegozachowaniamadwakomponenty–filozoficznyimatematyczny.

Podstawafilozoficzna,tokoncepcjahomoeconomicus,zapoczątkowanaprzez

BenthamaiMilla.Wkoncepcjitejprzyjmujesię,żeludziedziałajątak,abymak-

symalizowaćswojąużyteczność.Komponentmatematycznytozmodyfikowane

twierdzeniePascala,którystwierdził,żeloteriajestwartatyle,ilewynosijej

wartośćoczekiwana,czylitawartośćrozkładuwyników,którejwystąpienia

możnaoczekiwaćprzywielupowtórzeniach.Ponieważzachowanieludzirzad-

kopozostajewzgodziezzasadąmaksymalizacjiśredniegozysku,tonagruncie

teoriioczekiwanejwartości/użytecznościpodejmowanebyłylicznepróbywy-

jaśnieniatychrozbieżności.Próbytedotyczyłyjedyniematematycznego,anie

filozoficznegokomponentutejzasady.Wobectegosprowadzająsięonedoosła-

bieniazałożeńprzyjmowanychwtejteorii,polegającychnp.nazaakceptowaniu

faktu,żeludziedokonujątransformacjipsychologicznychnaobiektywnych

wartościachiprawdopodobieństwachwyników.Wefekciezaproponowano

różnerozszerzonemodelewyboru,takiejakmodeleważonejużyteczności(np.

teoriaperspektywy)czykonfiguralnieważonejużyteczności(np.teoriaskumu-

lowanejperspektywy).Teorietetopróbyopisanialudzkiegowyboruwsytuacji

ryzykownejnapodstawiekilkuzasadniczychprawpsychofizycznych.Wtej

częściksiążkiprzedstawionobadania,którestanowiąichpodstawę.Kolejnopo-

kazujemy,jakdomodelunormatywnegowprowadzanoprawidłowościpsycho-

logiczne,którewpływająnapercepcjęwartościwynikówiichprawdopodo-

bieństw.

Itakwrozdziale7omawianesąwynikibadańempirycznych,wktórychana-

lizowano,jakludzieodbierają/odczuwająobiektywnąwartośćwyników,czyli

jakwartośćobiektywnaprzekształcanajestwwartośćsubiektywną,zwanąuży-

Brak wyników

Psychologia decyzji ryzykownych

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra