Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
MariolaFlis
zgodęichmałżonkówiwodzaplemienia.Pirraurudziałaprzedewszystkimwcza-
sienieobecnościktóregośzmężówiwgruncierzeczystanowipewienrodzajopieki
nadżonąnieobecnego.ZbliżonyobyczajcharakteryzujeGiliakówznadujściaAmu-
ru,taksamojaksąsiadującychznimiTunguzów.Pośródowychludówbratmęża,
którywyruszyłnadłużejzdomu,matamprawodopozostawionejżony.USanka-
lówwIndiachmłodszybratmężamapodobneprawodojegożony,atemuzkolei
przysługująidentyczneprzywilejewobecjejmłodszychsióstr.Nietylkostosunki
braterstwa,podróżlubnieobecnośćmężamogąstanowićspołecznieuznanywyłom
wzasadziewiernościmałżeńskiej.Czynitorównieżdziałalnośćmyśliwskaipro-
dukcyjna,oilejestskojarzonazpewnymrodzajemmagii.EskimosizPointBorrow
wierząnaprzykład,żewielorybuważakobietęzaistotęniezwyciężoną,dlategoteż
przedpołowemharpunnikmaprawospędzićnoczżonąwodza,byzyskaćwten
sposóbmagicznąwładzęnadtymzwierzęciem.Dotejsamejkategoriizachowań
należątakżeorgieseksualneorganizowaneprzezludyrolniczewzwiązkuześwię-
tempłodności.
Różnicapomiędzymonogamiąpierwotnąaanalogicznymmodelemmatry-
monialnympanującymwEuropiewidocznajestnietylkowsposobachoceniania
przedmałżeńskichstosunkówseksualnychipojmowaniuwiernościmałżeńskiej,lecz
równieżwaspekcierozwodu.Takwięcmałżeństwoeuropejskiejestalbonierozwią-
zywalnewogóle(wówczasgdyzostałozawartewkościele),albomożliwedoroz-
wiązanianapodstawieabstrakcyjnejproceduryformalnejwpewnychokreślonych
sytuacjach.Wśródludówpierwotnychrozwódjestprzedsięwzięciemnieporówny-
walnieprostszym.
Formalnościrozwodowe–piszeBronisławMalinowskiwjednejzeswoichlicznychmo-
nografiioTrobriandczykach–sąrównieprostejakprzyzawieraniumałżeństwa.Żonaopusz-
czadommęża(bomałżeństwotamjestpatrylokalne,chociażpokrewieństwomatrylinearne),
zabieraswójdobytekiprzenosisiędochatymatkilubnajbliższejkrewnejwliniimatki.Tam
zamieszkuje,czekającnadalszyrozwójwypadków,atymczasemkorzystazpełnejswobody
seksualnej(Malinowski1981:92).
ULuo–zauważazkoleiAndrzejWaligórski–rozwódpoleganaodesłaniużonyzpowro-
temdojejrodziny,cojestzjawiskiemraczejrzadkim.Dalekoliczniejszesąbowiemprzypadki
ucieczkiżonydojejrodzinylubdomostwakochanka(Waligórski1980:xx).
WśródLuozatemrozwiedzionakobietatota,któraalbouciekłaodmęża,albo
zostałaprzezniegoodesłanadokrewnych,zaśrozwiedzionymężczyznatomałżonek
opuszczonyprzezżonęewentualnieten,któryjąwypędził.Czasamirozwódwygląda
jeszczeprościej,jaknaprzykładuNajarówzestanuKeralawpołudniowychIndiach.
Mążsambandham–piszeAlfredRadcliffe-Brown–niebierzesobieżonypoto,bymiesz-
kałaznim,leczodwiedzająwjejwłasnymdomu.Nieposiadaonżadnychprawanidoniejani
dojejmajątku,atakżedodzieci,którepochodzązichzwiązku.Żona,jaksięwydaje,możeroz-
wieśćsięzmężemproszącgopoprostubyprzestałjąodwiedzać(Radcliffe-Brown1950:xv).
Kulturaeuropejskadozaakceptowania„miłościwspółbieżnej”dojrzaładopiero
wponowoczesności.
