Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
31
isocjologiihistorycznej
43
.Ciekawiewypadająstudiazwiązanezobszarem
antropologiikulturowej
44
.Trudnomijednakidentyfikowaćsięzjednymkon-
kretnymnurtemmyśleniaoprzemocyzbiorowej.Eklektyzmwtymzakresie
wynikazniedostatkównajszerzejrozpowszechnionychkoncepcjibadawczych
wdociekaniachnadprzyczynamikolektywnychwystąpieńpowiązanychzprze-
jawamiprzemocy.SpośródtychnurtówczęściowopodzielampoglądyCharlesa
Tilly’ego,któryuznałprzemoczbiorowązaelementnormalnegozachowania
społecznegowróżnychepokach.Tillypodkreślałjedynieodmiennośćformtej
przemocywzależnościoduwarunkowańspołecznych,politycznychigospo-
darczych45.Ztegokręguzaczerpnąłemtakżepoglądłączącyproblemprze-
mocyzpolitykąpaństwa.To,cobudzimojewątpliwościwsposobiemyśle-
niaTilly’egoiinterpretowaniaprzemocyzbiorowej,tostałepomijaniesfery
psychologicznej,wyobrażeniowejiproblematykimentalności.Teniedostatki
rekompensujekoncepcjaekonomiimoralnej,upowszechnionaprzedewszyst-
kimwpracachEdwardaThompsona
46
istosowanajużwbadaniachnadpogro-
mamiŻydów47.Jejźródeł,podobniejakwprzypadkupracTilly’ego,należy
upatrywaćwmarksizującychkręgachhistorykówbrytyjskich,skupiającychsię
nabadaniachproblemówspołecznych.
Poszukiwaniegenezyzjawiskspołecznejmobilizacjiprowadzącejdowybu-
chuprzemocyocharakterzekolektywnymjestwprzypadkuobydwóchtych
autorówzwiązanezmyśleniemwkategoriachstrukturyiklasy.Toprzyuży-
ciutakichpojęć,aniewindywidualistycznymświeciezachowańczłowieka
ijegorelacjizespołeczeństwemTillyiThompsonstaralisięodpowiedzieć
napytanieoprzyczynygrupowejagresji.Tenurtymyśleniabyłymibliskie
wczasierealizacjibadańnadpraktykąprzemocyzbiorowej,którejpoświęcona
jestdrugaczęśćksiążki.
Zestawieniedwóchodmiennychkoncepcjimyśleniajestcelowymzabiegiem
badawczym.Dziejesiętakzdwóchprzyczyn.Pierwszaznichtokonieczność
zrozumienia,jakpowstawaładostępnanamwiedzaopogromie.Jakimmecha-
nizmompodlegałyzabiegipisarskie?Czemuschematinterpretacjiiopisu
43BadaniateomawiawswoimszkicuDanielGrinberg,Problematykaprzemocyzwiązanej
ztzw.erąprzemysłową(IndustrialAge)wperspektywieNowejHistoriiSpołecznejorazsocjologiihistorycz-
nej[w:]Człowiekiagresja.Głosyonienawiściiprzemocy.Ujęcieinterdyscyplinarne,Warszawa2002,
s.154-172;zob.teżD.Horowitz,TheDeadlyEthnicRiot,London2001,s.34-42.
44OmawiajeJoannaTokarska-Bakir,Antropologiczneteorieprzemocy…,s.21-46;zob.też
E.Staub,TheRootsofEvil.TheOriginsofGenocideandOtherGroupViolence,Cambridge1989,
s.13-34.
45Ch.Tilly
,ThePoliticsofCollectiveViolence,Cambridge2003.
46E.P
.Thompson,TheMoralEconomyoftheEnglishCrowdintheEighteenthCentury,nPast
andPresent”1971,nr50,s.78-79.
47W
.W
.Hagen,TheMoralEconomyofPopularViolence:ThePogrominLwów,November1918
[w:]AntisemitismanditsOpponentsinModernPoland,red.R.Blobaum,Ithaca–London2005,
s.124-147;A.Markowski,Anti-JewishPogromsintheKingdomofPoland,nPolin:StudiesinPolish
Jewry”2015,nr27,s.219-255.
