Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BOŻENATOKARZ
|
PARATEKSTYJAKOWYRAZKONCEPCJI…
dbaodostarczenieodbiorcyprzekładumożliwiewieluinformacjiokołoteks-
towych.Fakttenniejestbezpośredniokoniecznydozrozumieniautworu,lecz
wielewyjaśniawzakresiekonstrukcjiiaktywnościbohatera,jakistereotypu
Polaka.Pominięcietowynikaprawdopodobniezszukaniaikonstruowania
podobieństwamiędzylosaminarodówsłoweńskiegoipolskiegowprzekładzie.
Owspólnociemogłybyświadczyćlosyobunarodównaznaczonezniewoleniem,
niesprawiedliwościąhistorii,walkąskazanąnaniepowodzenia,gdybyniepolska
pamięćowolnym,wielkimpaństwie—tyleżpokrzepiająca,cozniewalają-
caiwywołującanieracjonalnereakcjerealneifikcyjne.Tłumaczeniatrylogii
SienkiewiczawSłoweniinapoczątkuXXwiekupokazałypokrzepiającymodel
działaniafikcji,więctłumaczkaKonradaWallenrodamogłapoczućsięzwolnio-
naztegoobowiązku.Tymbardziejżewrozprawiez1963rokuporównującej
poezjęPreżernaiMickiewiczapodkreślałapodobieństwokulturoweihisto-
ryczneobunarodów15.
Posłowiestanowirodzajkonkluzjiwstosunkudotego,czegotłumaczka
dokonałanapoziomieprzenoszeniasensutekstuoryginalnego,leczwinnej
wewnątrztekstowejprzestrzenikomunikacyjnej,wparatekście.Rozkażtefan
dążybowiemdouzyskaniarównoznacznościzoryginałemdziękiwypełnieniu
swojegojęzykaobcością—jakpisałAntoineBerman16,zmuszającczytelnika,
bytenzapośrednictwemswojegojęzykaprzeniósłsięwobcąprzestrzeń,nie
tracącwłasnejtożsamościorazodnajdującwsobieinnego.Tegotrudnegozabie-
gudokonujetłumaczkakonstruującpodobieństwo,czylito,coporównywalne.
Wtrakcietłumaczeniaiwperytekściewytworzonezostałopokrewieństwo
losówikondycjiludzkiej(wieloznacznośćpowieścihistorycznej).Narasta-
niutegowrażeniasłużyzewnętrzna(akapity,kompozycjarozprawynaukowej)
iwewnętrzna(semantyczna,sygnaływywołującereplikiuczytelnikówwdu-
chupodobieństwairóżnicy)segmentacjaposłowia.Ważnąrolęwnawiązaniu
dialoguwspółuczestnictwazodbiorcąprzekładuodgrywawspomnianajużteza,
którejudowodnieniewymagazastosowaniaschematuzawierającegosygnałypo-
krewieństwa:problem,założenie,opis,sprzecznościujawniającesięwprocesie
lekturywporównaniuzrodzimąhistoriąikulturąorazkrytyka.Wprocesie
konstruowaniapodobieństwabiorąudział:tłumaczka—tworzącporozumie-
niewdyskursie,iczytelnik—dekodująctesygnałyidekontekstualizującje
wkontekścierodzimym.FrançoisJullienuważał,żetłumaczekonstruująrówno-
znaczność,ponieważniemożnauzyskaćtożsamościprzekładuzoryginałem17.
Posłowiejestwięcperytekstemnacechowanymfunkcjonalnie.Napisanieprzez
25
15Por.R.żtefan,1963:PrešereninMickiewicz…
16Por.A.Berman,1998:L
)épreuvedel)étranger.Paris,Gallimard.
17Por.F.Jullien,2001:Dutemps.Paris,GrassetetFasquelle.
