Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROLAIFUNKCJEPARATEKSTU
16
stanowiłaprzykładdyskursunatematontologiiliteratury.Jednocześnieautorka
zasygnalizowałaaspektsymbolicznyimaterialnyksiążkijakodziełaliterackiego
orazjakoprzedmiotu.Toelementyokalająceczyniązdziełaksiążkę,spełniając
funkcje:identyfikacyjną,interpretacyjnąipragmatyczną1.
Istniejerównieżzwiązekmiędzyparatekstamiastrategiątłumacza,stosun-
kiemdoobcościorazkoncepcjąfunkcjiprzekładuwperspektywiekultury
przyjmującej,reprezentowanąprzeztłumaczy,krytykówibadaczy.Paradoksal-
nie,dążącwzałożeniudoobiektywizmu,stanowiąoneświadectwomanipulacji
wzakresielekturywimięsubiektywizmuinterpretacjilubtzw.interpretacji
właściwej,któranieistnieje.Zawszeokreślająświadomośćliterackąikulturową
jednostekiepoki.Pozostającwścisłymzwiązkuztekstemgłównym,tworzą
nowąrzeczywistośćliterackąimentalnąwoparciuosposóbzapośredniczenia
oryginałuwdrugimjęzyku,literaturzeikulturze.
Paratekstybadasię,zapominającczęsto—narzeczpropozycjiGérarda
Genette)az1987roku—opionierskiejwtymzakresiepracyDanutyDanek.
Obojeautorówjestzgodnychwsprawiezasadniczej,amianowicietwierdzą,że
paratekstysąmiejscemntransakcji”(Genette)lubgryzodbiorcą.Należydodać,
żeniezawszejednaksłużąonemanipulacjilekturą,bowiem—takjakwpowieści
epistolarnej—to,jakodbiorcajezinterpretujeiwykorzysta,niemusiwpełni
zgadzaćsięzwyobrażonymprzeznadawcęnczytelnikiemmodelowym”2.Ten
bowiem,podążającdrogątopicuiizotopii,stajezwykleprzedwyborem3,dzięki
czemulekturastajesięciekawa.Wopisieksiążkiprzydatnajestniewątpliwie
typologiaparatekstówwprowadzonaprzezG.Genette)a.Podziałnaperyteksty
iepitekstypozwalaobjąćróżnorodnośćwypowiedziokalającychwewnątrzina
zewnątrzksiążkiorazodczytaćznichobrazautora,wydawcy,świadomościlite-
rackiejitp.,awprzypadkutłumaczeniadodatkowoujawniasięobraztłumacza4.
Wtłumaczeniumożliwyobszarperytekstówrozszerzasię,ponieważsąone
miejscem,wktórymnastępujentransakcja”międzytłumaczemaautoremoraz
międzytłumaczemaczytelnikiemijegowyobrażeniemoautorze.Wielkośćowej
przestrzenizależynietylkoodrodzajukodów(werbalny,plastyczny,muzycz-
nyitp.)iosóbuczestniczących,leczprzedewszystkimodfunkcjikonstrukcyjnej
paratekstu;odtegoczyjestonelementembudującymjednorodnącałośćzteks-
temgłównym,jakwpowieściCervantesaDonKichot,czytworzyautonomiczny
nurtwksiążce,jakwpowieściCortazaraGrawklasy,którypośredniofunk-
cjonujelubniewcałości,czywreszciejesttekstemsłużebnym,wyjaśniającym.
1
Por.D.Danek,1980:Dziełoliterackiejakoksiążka.Warszawa,PWN.
2
TerminpochodziodUmbertaEco(U.Eco,1994:Lectorinfabula.P
.Salwa,tłum.
3
Por.ibidem.
Warszawa,PIW).
4
Por.G.Genette,1987:Seuils.Paris,Seuil.
