Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
11
Odkądistniejejęzyk-istniejeonwświeciedźwięków,przyjmującpostać
mówionąisłyszaną7.Ludzkośćnieznanaturalnegojęzykapozbawionegoformy
dźwiękowej,vjęzykjestdotegostopniaoralny,żezwielutysięcyjęzyków-amoż-
liwe,iżzdziesiątkówtysięcy-jakimimówionowdziejachludzkości,tylkookoło
106natylezwiązałosięzpismem,żestworzyłyliteraturę,większośćniezostała
nigdyzapisana”8.Obecniejedynie78zokoło3000językówużywanychnaświe-
ciemaswojereprezentacjewpostaciliteratury.Nieumiemyoszacować,ilejęzy-
kówzniknęłolubprzekształciłosięwinnejęzyki,zanimpojawiłosiępismo.Nie
jesttozresztąjedynaniewiadoma.Pomimoże-jakzauważaJ.Lyons9-ludzieod
najdawniejszychczasówpróbująodkryć,jakiebyłypoczątkijęzyka,dodziśnie
potrafimyodpowiedziećnapytanie,odkiedymówimyiwjakisposóbzaczęliśmy.
Zgronaróżnychteoriipoświęconychjęzykowejdrodzeludzkościdwie,choć
dzisiajobwarowanejuższeregiemzastrzeżeń,zasługująwmoimprzekonaniuna
szczególnąuwagę.Jednaupatrujepoczątkówmowywokresierozwojupierw-
szychobjawówkulturymaterialnej,czyliokołopółmilionadodwóchmilionów
lattemu,kiedyczłowiekzacząłwytwarzaćnarzędzia10.Druganieznacznieten
momentprzybliża,sugerując,żezanimvprzewódgłosowyczłowiekazdolnybył
podołaćpełnemuzakresowidźwięków”11,człowiekporozumiewałsięprzypo-
mocyznakówgestycznych,produkowanychprzezvzręczne,zdolnedowytwarza-
nianarzędziludzkieręce”12.Wtakimujęciumowaartykułowanastanowiwtórny
etapewolucjisposobówkomunikowaniaijestpostrzeganajakouzupełnienie
mowymimicznej13.
Współcześniewzajemneprzenikaniesięaspektówwerbalnegoiniewerbal-
negoujawniasięmiędzyinnyminapoziomieprozodii.M.Brocki,powołującsię
nawnioskipłynącezbadańE.T.HallaiA.Kendona,wskazujeżevludziegesty-
kulujązgodniezintonacją,tonacjąiakcentemi,coważniejsze,niemogągestyku-
lowaćinaczej”
,ponieważvprzynajmniejczęśćgestów[ś]współgrazjęzykiem
ikulturą”14.Ponadto,vwystępującezmowągestysłużąrozdzielaniupotokusłów,
wsposóbanalogicznydofunkcji,jakąspełniająintonacjaczypauzywjęzykunatu-
ralnym”15.Jednakniezaprzeczalnaobecnośćkorelacjimiędzykodamiwżadnym
niepisze,avmówi”swegoSyna.Jezus,SłowoBoga,niezostawiłżadnychpism,chociaż
umiałpisaćiczytać(Łk4,16)(W.J.Ong,op.cit.,s.109).
7Ibidem,s.27.
8Ibidem.
9J.Lyons,Semantyka1,Warszawa1984,s.88.
10E.T.Hall,Bezgłośnyjęzyk,Warszawa1987,s.73.
11J.Aitchison,Ziarnamowy.Początkiirozwójjęzyka,Warszawa2002,s.97.
12Ibidem.
13M.Brocki,Językciaławujęciuantropologicznym,Wrocław2001,s.62.
14Ibidem,s.204-205.
15Ibidem,s.207-208.
