Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OKOVSUCHO
51
Ongpisałosensoriumułożonymwedługschematu:dotyk–smak–zapach
–słuch–wzrok.Jegozdaniem,przechodząckukolejnymzmysłom,zmierzamy
dowiększegodystansuwobecobiektufizycznego,większejabstrakcji,formalizacji
(formatopojęciewizualne),obiektywnościiidealizacji(oderwaniaodaktualnego
istnienia).Komunikacjazapośredniczonauniemożliwiłaposługiwaniesięcałym
sensorium.Wefekciepowstałacywilizacjawspółczesnaopierającasięnawzroku,
awięczmyśleanalitycznym,zapewniającymdokładnepostrzeganiefragmentów,
natomiastuniemożliwiającympercepcjęizrozumieniecałości.Proceswizuali-
zacjipowodujewyspecjalizowanie;wefekciepostrzegamyświatjakooddzielne
informacje,gubiącichpowiązania.Pozatymwizualizacjanastawianasprzeciw
środowisku,dystansujeodświata(aludzieoralnibylijegoczęścią).Skutkujeto
rozwojemwiedzy–Ongzwracałuwagęflnawyraźnezapożyczeniamiędzyjęzy-
kiemokreślającympoznaniewzrokoweajęzykiemnaukowejanalizy”
.Przytaczał
wieleprzykładów,wktórychjęzykoweformy,wskazującenaprecyzyjnerozróż-
nienia,zaczerpniętesązesłówokreślającychdoznaniawzrokowe(jegozdaniem
flwynikatozpotrzebypoznaniaintelektualnego,bywyrażałosięjasno,precyzyjnie,
stawiającgranicewyróżnionymzjawiskom”).Krytyczniejednakoceniałkierunek
ewolucjiwspółczesnejcywilizacji,wktórejprecyzjawidzeniazastępujewrażli-
wośćinnychzmysłów.Dowodził,żeflsłuchbardziejniżwzrokjestcentralnym
narzędziempoznania,ponieważnajbliższyjestmowie,którąodbiera,tazaś–nie
obrazy,wykresyczywektory–wyrażatreścinaszegoepisteme”
.(Mikułowski
Pomorski,1988:39-40;zob.2007:159-160).
Naszezmysły,stanowiącewyposażeniebiologiczne,wchodząwinterakcję
zmediami.WedługamerykańskiejhistoryksztukiCarolineA.Jonesflteoretycy
mediówmogątwierdzić(jaktojestwprzypadkuFriedrichaKittlera
51
),żezmysły
sąskutkiemdziałaniamediów,lub(jakMarshallMcLuhan)żetechnikipośredni-
czącesą»przedłużeniem«człowieka.Tedwapodejścia–determinizmtechniczny
(zmysłycielesnezmieniająsięradykalnie,gdysązapośredniczone),azdrugiej
stronycoś,comoglibyśmynazwaćnaturalizacją(zmysłysązakorzenionewciele
ijedynie»przedłużają«swójzasięgpoprzeztechnikipośredniczące)–stawiają
zmysłynaarenie,którajestzasadniczadlaocenywpływuzapośredniczeniana
rozumienie”
.(Jones,2011:186).Chodzituzarównooznaczeniedlapoznania
zmysłówtraktowanychenblock
52
,jakiookreślanieichhierarchii.JużPlatoń-
skaalegoriajaskinistanowiłaflfundamentalnyprzykładniepokojącegopryma-
tuwzroku.Metaforywidzeniafunkcjonująpoprzezpomostowyzestawanalogii
51
52
FriedrichAdolfKittler(1943-2011)niemieckihistorykliteraturyiteoretykmediów.
Jużwfilozofiigreckiejodróżnionowiedzęabstrakcyjnąododczuwaniacielesnego.flTakie
granicepomiędzytym,cokonceptualne,atym,cofizyczne,zostałyostrowyartykułowane
wKartezjańskiejwątpliwości,astworzonawtensposóbgranicastałasięgranicąpodstawo-
wą–pewnośćumysłowamiałarządzićpotencjalniemylącymiwskazówkamiwysyłanymi
przezoczy,uszy,nos,językczyczującąskórę”
.(Jones,2011:186).
