Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
SPRAWCŻOśćMED|ÓW
(Kowalewski,Piasek,2008:61-64).DomańskaiOlsen(2008:87)dostrzegająnato-
miastwzwrociekurzeczomjedynienegacjęintegralniepojmowanegokonstruk-
tywizmu,azwłaszczatychjegowykładni,flktóreujmująkulturęjakokonstrukt
językowy,kulturęmaterialnąjakotekst,narodyjako»wspólnotywyobrażone«czy
traktująo»wymyślaniutradycji«(inventionoftradition)”
.Wieszcząteżschyłek
konstruktywizmujęzykowego(dyskursywnego),aleispołecznego,zakładającego,
żeflspołeczeństwojestkonstruowanespołecznie”(awięctylkoprzezpodmioty
ludzkie).Nieoznaczatocałkowitejnegacjikonstruktywizmu
3
.Społeczeństwo
ikulturasąidlanichkonstruktami,tyleżebardziejzłożonymi.Uznają,żesą
onekonstruowanewwynikuflinterakcjiludziinie-ludzi”
.Tewłaśnieinterakcje
należybadać,co–wedleautorów–oznaczakoniecznośćpodkreśleniaroliby-
tówflnie-ludzkich”
,alenieoznaczapróbyzbudowanianieantropocentrycznego
paradygmatuwiedzy.(Domańska,Olsen,2008:84-89).
Promotorzyflpowrotudorzeczy”inspiracjeczerpiągłówniezpracfrancu-
skiegoantropologaihistorykanaukiBrunoLatouraorazbrytyjskiegoantropologa
AlfredaGella(1945-1997)
4
.Szczególnieinspirującajestdlanichrozwijanaod
końcalat70.XXwieku,m.in.przezLatoura,Actor-NetworkTeory(ANT)przy-
pisującasprawczośćnietyleludziomczyrzeczom,ilesieciaktorówspołecznych.
JakzauważyłaDomańska(2008:34):flRozumienieinstancjisprawczychjakotych,
któreprzynoszązmianywzastanymstanierzeczy,uLatourazostajerozproszone.
Aktor/sprawcaistniejewnetworkuzależnościzinnymiaktoramiinietylkojest
źródłemdziałania,lecztakżecelemdziałaniainnychsprawców,zatemtrudnojest
wistociestwierdzićkto/codziała”
.Niechodzituozrównanieludzizflnie-ludźmi”
(wtymzrzeczami),aleoukazywaniezwiązkówmiędzynimi.Samorozróżnienie
tychdwukategoriiLatouruważazasztuczne.Twierdzi,żenależyabstrahować
odpodziałuflpomiędzyludzkimidziałaniamiintencjonalnymiamaterialnym
światemrelacjiprzyczynowych”
.(Domańska,Olsen,2008:90;zob.Abriszewski,
2008:103,121;2012:8;Sojak,2004:216).
Latourakcentujeprzytymskrajnąhistorycznośćaktorówsieci,rolęogra-
niczeńczasuikontekstu,ichuwikłaniewkulturę.W2004rokuogłosiłodno-
wienieempiryzmu(hasłofldrugiegoempiryzmu”).Oznaczato,żetrzebabadać
konkretnesytuacje,określonesiecirelacji.(Abriszewski,2008:115;Domańska,
2008:32;Kowalewski,Piasek,2008:70-72).Mimotoformułujesięnapodstawie
3
4
Jestjednakfaktem,żeDomańska(2006:104)uznaławcześniejflzwrotkurzeczom”za
przejawprzechodzeniahumanistykiwfazępokonstruktywistyczną,opartąnazałożeniu,
żehistorianiemożejużbyćtylkonaukąfloludziachwczasie”
.
Punktemodniesieniadlarozważańnadstatusemrzeczy,atakżewiążącejsięztymrelacji
naukhumanistycznychiprzyrodoznawczych,sączęstoprzemyślenianiemieckiegofilozofa
MartinaHeideggera(1889-1976).Poruszalijąteżfrancuskisocjolog,antropologifilozof
PierreBourdieu(1930-2002)orazamerykańskiantropologArjunAppadurai.(Celiński,
2009b:11;Domańska,2006:108,113;2008:36).
