Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
SPRAWCŻOśćMED|ÓW
tzw.zwrotnormatywny,polegającynaprzełamywaniutechnokratyzmu–tech-
nikaniejestjużpostrzeganajakoflaksjologicznieniezależnyietycznieneutralny
środek”
.Oboktradycyjnychformokreślaniarelacjinaturyikultury(determinizm
techniczny,determinizmspołeczno-kulturowy),wramachnajnowszejfilozofii
technikipowstałflinterakcjonizmuznający,iżtechnikaorazkulturaispołeczeń-
stwostanowiąjednąwzajemniewarunkującąsięcałość,taką,wktórejniema
czynnikówniezależnych”
.(Kiepas,2011:9-10,17).Taknaprzykładmedioznaw-
caAndrzejGwóźdź(2010:VII)wskazuje,żetechnikamacharakterkulturowy,
akulturatechniczny.Należywięcmówićotechnokulturzemediów,rozważając
jąfljakosyndromzespalającyaspekttechnicznyzaspektemkulturowym”(ściśle
biorącotechnokulturach,bonieistniejejedna,zwartakulturamediów).
Wszerszymujęciudotyczytosposobutraktowaniaświataprzedmiotów.
Przypomnijmy,żewtradycjidwudziestowiecznegohumanizmu,określonejprzez
przewrótlingwistyczny/językowy(linguisticturn),jakidokonałsięzasprawą
strukturalizmu,akontynuowanejprzezpostmodernizm(postrukturalizm,nar-
ratywizm,dekonstrukcjonizmczykonstruktywizm)przedmiotypojmowanebyły
przedewszystkimjakoteksty:nośnikikomunikatówczyznaczeń(byłyflzsemio-
tyzowane”).Odlat90.XXwiekunastępujezmiana,zwłaszczawhumanistyce
amerykańskiejugruntowujesięodmiennyparadygmat:posthumanistyka,czy
teżhumanistykanieantropocentryczna,odrzucającacentralnąpozycjęczłowieka
wświecie–jejformąjesthistorianieantropocentryczna,czyhistoriaflpo-ludzka”
(post-humanhistory).Lata90.towrozwojuhumanistykifazapo-postmoderni-
styczna.Następujeflpowrótdorzeczy”/flzwrotkurzeczom”(returntothings)
1
.
Wiążesięzeflzwrotemkumaterialności”(turntomateriality),czyflzwrotemku
temuconie-ludzkie”(turntonon-human).(Domańska,2006:124;2012:13,19).
Narastazainteresowanieświatemprzedmiotówtraktowanychniejakoteksty,
aleautonomicznebyty,określaneprzezswąmaterialność.Uznajesię,żekultura
materialnaistniejewświeciewsposóbodmiennyniżjęzykitekst,awięcwykra-
czasiępozainspiracjewynikającezprzewrotulingwistycznego.Przodujewtym
zakresiearcheologia,wktórej–jakstwierdzaEwaDomańska,czołowawPolsce
rzeczniczkatejtendencji–rzeczylicząsięniepoprostujakoteksty,alewswej
flmaterialnejpodmiotowości”
.Postulujesięflodsemiotyzowanie”rzeczy,odejście
odrzeczymającejznaczenietylkootyle,oilemożebyćflodczytana”
.Domańska
1
Rzeczywtymujęciutogłównieartefakty,aleteżbytyorganiczne;ekofakty(wytworzone
przezprocesynaturalne,np.zwierzęta,góry).Zwolennicyekohistoriitwierdzą,żetrzeba
badaćnietylkodziejeczłowieka,aleiaktywnośćnatury,interakcjeludziiflnie-ludzi”
.Pytają
naprzykład,dlaczegoflniepomyślećoodkryciuprzezPasteurabakteriipowodującychfer-
mentacjęjakoozdarzeniu,któreprzydarzyłosiędrożdżom?”(Domańska,2006:41).Tego
typualternatywnewersjehistoriijużpowstają.Przykłademmożebyćksiążkaukazująca
wizjęhistoriiAmerykiPółnocnejflpisanazpunktuwidzeniabobrów”
,którejflbobrocen-
tryzmwyraźnienawiązujedoantropocentrycznychopracowańzzakresukulturyczłowieka”
.
(Życiński,2009:95).
