Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział3
KONTEKSTSPOŁECZNO-KULTUROWY
Charakteryzująckontekstspołecznydziałalnościikształtowaniasiępoczu-
ciaświadomościgrupowejurzędników,zwrócęuwagęnastrukturęspołeczną
idystansmiędzyklasamiiwarstwamispołecznymi.Wpolskimmiędzywojen-
nymspołeczeństwieurzędnicybyliważnąinajliczniejsząkategoriązawodową
inteligencji,dlategowcharakterystycekontekstuspołecznegoskupięsięnatej
właśniewarstwiespołecznej.Badaczeinteligencjipolskiejzwracająuwagęnajej
specyficznyrodowód,związanyzjednejstronyzprocesamiprzeobrażeniaspołe-
czeństwafeudalnegowwarunkachperyferyjnościiopóźnieniaprocesówmoder-
nizacyjnych,zdrugiejzaśzbrakiempolskiejpaństwowościwokresiezaborów,
copowodowało,żekształtującasięwarstwainteligencjipełniłaprzywództwona-
rodowe,apojęcie„służby”stałosięważnymelementeminteligenckiegoetosu.
Brakwłasnejpaństwowościwpoważnymstopniuograniczałaktywność,moż-
liwościrozwojuikarieryzawodowejinteligencji.Niemożnośćzrobieniakarie-
ryzawodowejwdziedzinieadministracji,naukiiedukacji,zwyjątkiemzaboru
austriackiegowokresieautonomii,orazniskipoziomrozwojugospodarczego
idominacjaobcegokapitałupowodowały,żewokresieprzedodzyskaniemnie-
podległościwśródpolskiejinteligencjidominowałyosobyzwykształceniemhu-
manistycznymorazprzedstawicielewolnychzawodów.
Nakształtpolskiejinteligencjiwokresiemiędzywojennymwpłynęłynastę-
pująceczynniki.Popierwsze,dziedzictwozaborów,którestopniowobyłoprze-
zwyciężanedziękirozbudowiepaństwaijegoagend.Złożyłysięnatonietylko
dominacjaprzedstawicielikategoriizawodowych,októrychwspomniałem,ale
takżeniskipoziomoświatypolskiegospołeczeństwa,zwłaszczawbyłymzabo-
rzerosyjskim,orazniskipoziomrozwojucywilizacyjnego,coukształtowałosto-
sunkowoskromnyrynekpracydlaspecjalistówpracującychwedukacji,służbie
zdrowiaczygospodarce.Jesttowidoczneprzyporównaniuodsetkapracowników
umysłowychwposzczególnychzaborachobliczonegowstosunkudoludności
zawodowoczynnej.JakpodajeJanuszŻarnowski,wzaborzepruskimwynosiłon
4,8%,wKongresówce2,7%,awGalicji1,9%,przyczymwzaborzeaustriackim