Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Krajobraz,czylimiędzykrajemaobrazem
15
obejmująceśrodowisko,zktórymstanowimyintegralnącałośćprzezfaktobecno-
ści,któraporzucauogólnienianarzeczintensyfikacjintuiteraz”
.Wnim,jakto
ujmujeYi-FuTuan,życiepraktyczneidoświadczenieestetycznenachodząnasiebie,
sprawiając,jakwpodobnymtoniespostrzegaBerleant,żeznikaprzepaśćdzieląca
przyjemnośćzmysłowąidziałaniepraktyczne.Natejpodstawiemożnawprowa-
dzićrozróżnieniemiędzydwomaodmiennymi(choćpodpewnymiwarunkami
zazębiającymisię)sposobamiobecnościdoświadczającejjednostki:nabyciewobec
krajobrazuibyciewkrajobrazie.
Towskazówka,którapozwalawprowadzićnowerozumieniekrajobrazuujmo-
wanegozperspektywykulturowej:konstytuujesięonnietylkowspojrzeniu,ale
równieżprzezbycie,anawetzamieszkiwanie(wsensieheideggerowskim)wdanym
miejscuitakiejformieobcowaniaznim,którezprzestrzeniczyninietylkomiejsce,
alerównieżokolicęswojskąipowiązanązokreślonymiznaczeniamiiwartościami.
Formułabyciawkrajobrazieznajdujeteoretycznewsparciewkoncepcjiestety-
kizaangażowaniaArnoldaBerleantaidajemożliwośćzdefiniowaniananowopoję-
ciakrajobrazuwterminachjegoprocesualnejnatury.UBerleantapojęciemwkra-
czającymwmiejscepojęciakrajobrazujestśrodowisko-jakosemantycznie
pojemniejszeiodpowiedniedoświadomościekologicznej,powodującezarazem,że
estetycznośćnabieracechjednegozwymiarówkrajobrazu.Berleant,wychodzącod
estetykiśrodowiskowej,kierujesię,cozrozumiałe,kuideikrajobrazurozumianego
jakoelementcałościowopojętegośrodowiska,wnimrozpoznającnobiecującego
spadkobiercę”krajobrazu.Wproponowanymujęciu,środowiskotonietylkofizycz-
neotoczenie,alerównieżwykraczającypozaświatprzyrodyporządekspołeczny
ikulturowy,przyrodniczyisztuczny;touwarunkowaniageograficzneiklimatyczne;
tofizycznaobecność,zmysłowepostrzeganie,jednośćczasuimiejsca.Środowisko,
doktóregoodwołujesięBerleant,wydajesiętożsamezkrajobrazemkulturowym
jakozjawiskiemiprocesemspołecznym,historycznymiestetycznym.Otakimuję-
ciuprzesądzaprzekonanie,iżniemaczystegodoświadczeniapercepcyjnego:każde
jestkulturowouwarunkowane,przefiltrowaneprzezdoświadczenieosobiste,system
znaczeńiwartości.nWpływykulturoweprzenikająnaszesensorycznepostrzeganie”14
-piszeBerleant,dodając,żekrajobraztoestetycznywymiarśrodowiska,któryje
kształtujeioddziałujenaniewtakimsamymstopniujakwieleinnychczynników.
Wtymujęciukrajobrazobejmujeto,comaterialneiniematerialne,wiążesię
ześrodowiskiemitakimidookreślającymipojęciamijakprzestrzeń,miejsce,tery-
torium,azatemdalekomudowyabstrahowaniaoferowanegoprzezmapę.Tukraj-
obraztonietylkowidoki,alewszystko,conasotacza,środowiskoiprzestrzeń,
wktórejdziałamy,miejsceiojcowizna,wktórychjesteśmyzakorzenieni.Maswoje
źródłoniewobrazie,leczwnkraju”jakomiejscuzadomowionym.
14A.Berleant,Wrażliwośćizmysły,Estetycznaprzemianaświataczłowieka,tłum.S.Stankiewicz,
TAiWPNUniversitas,Kraków2011,s.58.
