Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Ogólnacharakterystykaprawapracy
21
pracy.Przywrócono–pookresieprzerwyod1950r.–regulowanieszczegółowych
warunkówpracywgospodarceuspołecznionejwformieukładówzbiorowych(jako
branżowychaktównormatywnych).W1958r.dokonanonowejregulacjizatrudniania
pracownikówmłodocianych,wychodzączzałożenia,żepodstawąicelemichpracyjest
przygotowaniezawodowe.Regulacjata,podobniejakniektóreinneakty(oroz-
wiązywaniuumówopracębezwypowiedzenia,urlopach,bezpieczeństwieihigie-
niepracy),zostałanastępniewprowadzonadoKodeksupracy.W1965r.przyjęto
kompleksowąustawęobezpieczeństwieihigieniepracy,aw1969r.ourlopach
wypoczynkowych,likwidującąróżniceichwymiaruwdwóchgrupachpracowniczych:
robotnikówipracownikówumysłowych.
Napoczątku1975r.wszedłwżycieKodekspracyjakoostatniakodyfikacja
wkrajachsocjalistycznych.Oprócznormalnychcelówkodyfikacji–uporządkowania
stanuprawnego,scaleniaprzepisów,ichkompleksowegoujęcia,uchyleniadawnych
irozproszonychprzepisów(od1919r.łącznie23ustawy)–Kodeksprzyniósłpięć
zasadniczychzmian:1)zlikwidowałostateczniepodziałpracownikównarobotników
ipracownikówumysłowych,konsekwentnieznoszonywPolsceLudowej(ostatnią
istotnąróżnicęwdługościokresuwypowiedzeniaumowyopracęipłatnościzaczas
usprawiedliwionegoniewykonywaniapracy),2)objąłprawempracypracowników
cywilnychpaństwaprzyzachowaniujedynieuregulowańszczególnychokreślonych
pragmatykami,3)wprowadziłobowiązekuzasadnieniaprzezzakładpracyprzyczyn
wypowiedzeniaumowyopracęipoddałjekontrolispołecznejisądowej,4)otworzył
wdrugiejinstancjidrogęsądowądlarozstrzyganiasporówpracowniczychprzy
zreformowaniukomisjirozpatrującychsprawęwpierwszejinstancji,5)uregulowałna
odrębnychodprawacywilnegozasadachodpowiedzialnośćmaterialnązaszkodę
wyrządzonązakładowipracyprzezpracownika,atymsamymwydzieliłostatecznie
prawopracyodprawacywilnego.
Nowelaz1985r.otworzyłaprzedpracownikamidrogęsądowąwpierwszej
instancjirozpatrującejspórprzeciwkoswemupracodawcy.
Kodekspracy,opróczfunkcjiochronnej,wwysokimstopniuspełniałfunkcję
organizacyjnąwdostosowaniudopotrzebgospodarkiuspołecznionej(zwłaszcza
dotyczącązakresukompetencjikierownikazakładu).Byłotorozwiązaniemwysoce
pozytywnymwówczesnychwarunkachzarządzania,wymagającymjednakzmian
wobecprywatyzacjigospodarkiorazkomercjalizacjiprzedsiębiorstwpaństwowych.
StosunkowonielicznezmianyKodeksuwskazująnaprawidłowośćjegorozwiązań.
Wskutekprzemianspołecznychipolitycznychwlatachosiemdziesiątychnastąpiły
zmianywregulacjipozycjizwiązkówzawodowych.Ustawowozagwarantowanoprawo
dostrajku.W1989r.uznanoichpluralizm.Wprowadzononowezasadyfunk-
cjonowaniasamorządupracowniczegowprzedsiębiorstwachpaństwowychiod1984r.
zakładowesystemywynagradzania,zastępującewpraktyceukładyzbiorowepracy,
przyznacznejdecentralizacjipłacowej.Powielulatachw1981r.przekształcono
branżowąinspekcjępracy,podległązwiązkomzawodowym,wpaństwowąinspekcję
zorganizowanąnazasadzieterytorialnej.
W1990r.wobecwprowadzeniagospodarkirynkowejweszływżyciepo-
stanowieniaustawydotyczącezatrudnieniaorazzwolnieńzprzyczyndotyczących
