Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Częśćpierwsza.Prawopracy
sądypracyocharakterzeławniczym(zudziałemprzedstawicielipracodawców
ipracowników)orazdającepodstawędowydawaniaprzepisówbezpieczeństwa
ihigienypracy,aw1937r.–ustawęoukładachzbiorowychpracy.Znacznaczęśćtych
regulacjiobowiązywała,choćwznowelizowanymbrzmieniu,ażdowejściawżycie
Kodeksupracyw1975r.Ustawodawstwotomiałobowiemcharakterbardzo
postępowy,aczkolwiekwokresiekryzysugospodarczegoiugruntowaniasięrządów
sanacyjnychwieleuprawnieńpracowniczychuległoograniczeniu;przywróconoje
bezpośredniopowojnie.Niektóreztychprzepisówniedotyczyłyrobotnikówrolnych
(czaspracy,urlopy,warunkiumówopracę).Funkcjonariuszepaństwowi(urzędnicy,
nauczyciele,policjanci,wojskowi)niebyliobjęciprawempracy,astosunkiichsłużby
regulowałyodrębneprzepisy,zwanepragmatykamisłużbowymi(ustawaz1922r.
opaństwowejsłużbiecywilnejiinne),zaliczanedoprawaadministracyjnegowjego
częścizwiązanejzregulacjąorganizacjiadministracjipaństwowej.
Bezpośredniopowojnie,stosowniedonowegoustrojupaństwa,w1945r.wydano
dekretoradachzakładowych,stanowiącychreprezentacjępracownikówwprzedsię-
biorstwie,aw1949r.ponownieuregulowanodziałalnośćzwiązkówzawodowych.
W1947r.przedłużonoochronętrwałościpracy(niedopuszczalnośćrozwiązania
umowyopracę)wraziechorobyrobotnikadotrzechmiesięcy,zrównującjegopozycję
zpracownikamiumysłowymi,atakżerozszerzonoochronępracykobietwciąży
(wprowadzonoograniczeniawrozwiązywaniuumowyopracę,obowiązekprzenosze-
niadopracylżejszej,zakazpracywnocy,wgodzinachnadliczbowych,pozamiejscem
zamieszkania),przyzniesieniugeneralnegozakazupracynocnejogółukobiet.
Podobniezmienionoprzepisydotyczącemłodocianych,zjednejstronyzwiększające
uprawnienia,azdrugiejułatwiającepodejmowaniepracy.
W1950r.przedłużonourloprobotnikówz8do12dniorazdo30dnipo10latach
pracy(pracownikomumysłowymod1922r.jużporokupracyprzysługiwałurlop
miesięczny).Wporównaniuzinnymikrajamibyłytowówczasrozwiązaniakorzystne.
Dlapracyszczególnieuciążliwejwprowadzonoobniżeniewymiaruczasupracyoraz
dodatkoweurlopy.Wlatach1945–1953przyjętowieleszczegółowychprzepisów
określającychwymaganewarunkibezpieczeństwaihigienypracy.
W1950r.uchwalonorygorystyczną(zwłączeniemsankcjikarnych)ustawę
osocjalistycznejdyscypliniepracy,ustawęozapobieżeniupłynnościkadrwzawodach
szczególnieważnychdlagospodarkiuspołecznionejiustawęoplanowymzatrudnianiu
absolwentów,wprowadzającąnakazypracy.W1954r.,wzoremradzieckim,przekaza-
noinspekcjępracy(ograniczającjąpoczątkowotylkodozakresubezpieczeństwa
pracy)związkomzawodowym,którerealizowałyjąjakofunkcjęzleconąpaństwa.
Wtymsamymrokupowierzonorozpatrywanieroszczeńpracowniczychkomisjom
rozjemczymprzytychżezwiązkach,zamykającpraktyczniepracownikomdrogę
sądowąwsprawachzzakładempracy.
Rok1956,rokodwilżypolitycznej,przyniósłuchylenieustawyosocjalistycznej
dyscypliniepracy.Wprzedsiębiorstwachpaństwowychpowołanoradyrobotnicze,
przekształconewkrótcewsamorządrobotniczy;utworzonownichfunduszeza-
kładoweprzeznaczonenanagrody,budownictwomieszkanioweiinnepotrzebyzałogi.
Wydanotakżedekretorozwiązywaniuumówopracębezwypowiedzeniaiciągłości
