Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OzaleceniachRadyNieustającejzlat1782-1783dotyczącychkaryśmierci...
63
ponadto,żepokrzywdzony,panMaciejDobrogojski,prywatnieukarałjużzłodzieja
chłostą.Dlategosądniemógłuwzględnićżądaństronyoskarżającej,jednakmającna
względzieprewencjęogólną(nażebytakon,jakoiinniwstrętmielidopodobnych
czynności”
,azwłaszczażebynwystępkimałąkarąposkromionewiększegonienabrały
wzmagania”),nstosującsiędorezolucyiNajjaśniejszejRadyNieustającejprzezuni-
wersałwWarszawiednia11miesiącastyczniaroku1782wydanyogłoszonej,obwi-
nionychdelinkwentówdoKamieńcaPodolskiegooddaćdysponującej”
,postanowił
odesłaćK.Kobielczykannarokjedendofortecy”kamienieckiej,bytam,nnamiejscu
poprawy”wykonywałnzwyczajneroboty”20.
W1788r.niejakiMaciej(beznazwiska)przyznałsiędorabunkowegozabójstwa
ŻydaHerszaSzmula.Instygatoruważał,żenobwinionykaryśmierciuchybićniemoże”
,
obrońcatwierdziłzkolei,iżnzabójstwoprzezMaciejapopełnionezwłasnejpodniety
niewiernegoSzmulanieumyślniewydarzyłosię”iprosiłonuwolnienie”oskarżonegood
karygłównej.Nawiązałwtensposóbdopierwszejwersjizeznańoskarżonego,zktórej
wynikało,żeŻydsprowokowałcałezdarzenie.PóźniejMaciejzeznałjednak,iżodrazu
miałnintencyją[...]zabićdlapieniędzy”napotkanegoSzmula.Wśladzatymzeznaniem
sąduznałumyślne,popełnionewcelurabunkowymzabójstwozaudowodnione,wyraź-
niejednakszukałokolicznościłagodzących,podkreśliłbowiem,żepoproszonyprzez
oskarżonegootabakę,nŻydkrnąbrnymwyrazemonemużdałodpowiedźiodniego
odepchnąłsię”
.DopierowtedyMaciejgozaatakował.Sędziowieprzyjęlizatemjakorów-
nouprawnionedwiesprzecznezesobąwersjewydarzeń.Wkońcowejczęściwyroku
wyraźniepreferowanozresztątędrugą,przywołanotubowiemopinięB.Carpzova,że
nzabójstwobezwoliwykonanezabójcęodkaryśmierciwymawia”
,podobnieśmiercią
niemożebyćkaranyten,nktobezżadnejzasadzkipopełniłzabójstwo”21.
Sędziowiegnieźnieńscynajwyraźniejniechcieliśmiercioskarżonegoipodchwy-
ciliargumentacjęobrońcy.Zdawalisobiechybajednaksprawę,żejesttonnaciąga-
na”itymsamymsłabapodstawazłagodzeniakary,dlategojużwcześniejakcento-
waliuczciweżycieoskarżonegodoczasupopełnieniaprzestępstwa22.Byćmożedla
sędziówniebyłateżobojętnareligiaofiary,chociażwtekściewyrokuwspomniano
oniejtylkomimochodemiwodpowiedniejotoczce23.Sąduznałzatem,żeMaciejna
20
GnieznoIl55,s.338-361(wyrok-s.356-361).
21
Dodanoteż,żenostrośćprawprzezdawnychprawodawcówustanowionazaczasównaszychjest
zwolnionaiobronywtejmierzezachodząceczułejsędziówbacznościsąporuczone,zdającimmoc,
abypodługnajlepszejrozwagikaryzwystępkówpochodząceustanawiali”(GnieznoIl55,s.668).
22
Por.GnieznoIl55,s.667,zob.teżs.664,gdziestwierdzono,iżnpracowityMaci[j]rodemzSoko-
łowalatokołodwudziestuośmiumającypierwiastkoweżyciaswegozabiegidośćdobrymobchodził
zakrętem”
.
23
Oskarżonybyłnwinienszkaradnegozabójstwa,aczkolwieknaniewiernymŻydzie,wspołeczności
przecięludzkiejzostającym,zludźmichrześcijańskiemirównybiegżyciaprowadzącym”(Gniezno
Il55,s.667).
