Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawakolektywnenatleklasycznegoujęciaprawczłowieka
25
społecznym.Tozkoleioznacza,żepaństwoniemożedowolnieprzyznawaćiodbieraćpraw
człowieka,aniteżmanipulowaćichtreścią.Toostatnie-choćbrzmizpozorunuspokajająco”
-jestjednakzałożeniemwpraktycedośćdyskusyjnym.
Owawspomnianadignitashominis-choćstanowipunktwspólnydlareligijnejilaickiej
myśliprawnoczłowieczejijestswoistąmetanormą(Grundnorm)dlaistniejącychsystemów
ochronyprawczłowieka5-możebyćijestrozumiananiejednoliciewzależnościodkwestii
światopoglądowych.Przekonaniaspołeczneniesąbowiemjednolite-coniejednokrotnie
znajdujeodzwierciedleniewpolitycepaństwa,wtymtakżewpolitycetworzeniaprawa.
Niejednolitośćdotyczytakżeaspektuterminologicznego-prawochroniącesferęauto-
nomiijednostkinazywanebywa-wzależnościodźródłaregulacji-prawemczłowieka,
prawempodstawowymlubprawempodmiotowym.
Niecogeneralizując-nprawaczłowieka”sąterminemprawnomiędzynarodowym(cza-
semteżposługujesięnimprawokonstytucyjne),anprawapodstawowe”(zwanewcześniej
niekiedynfundamentalnymi”)stanowiąterminologięużywanąworzecznictwietrybunału
UniiEuropejskiej6(ETS,obecnieTSUE).Natomiastnprawapodmiotowe”7stanowiązagad-
nieniebardziejszczegółowe(choćjesttowłaściwiepojęcieniecoszerszeimożnapowiedzieć,
żeprawaczłowiekasąszczególnymrodzajemprawpodmiotowych).Sązwiązaneprzede
wszystkimzdoktrynąprawaprywatnego-zwłaszczacywilnego(choćtermintenużywany
jestteżnagruncieprawapracy,aozjawiskunpublicznychprawpodmiotowych”mówisię
takżewprawieadministracyjnym).
Prawaczłowiekastanowiązatem-jakwspomniano-problematykęinterdyscyplinarną
wramachsamychjużnaukprawnych-teoriiidogmatykiprawniczej.Zagadnieniaznimi
związanepojawiająsięnagruncieprawakonstytucyjnego,administracyjnego,cywilnego,
karnego,winnychgałęziachprawa,atakżewprawiemiędzynarodowympublicznymisze-
rokopojętymeuropejskim.
Ichumownośćmakluczowywpływnarozwójwaspekcienormatywnym.Popierw-
sze,skoroniemożliwyjestkompromisnapłaszczyźniefilozoficznej(tj.dotyczącyprzeko-
nańiświatopoglądu),jedynąformąnumówieniasię”iporozumieniapozostajekompromis
normatywny(napłaszczyźnieprawnej),dotyczącytego,któreprawaczłowiekapoddano
pozytywizacji(kodyfikacji,normatywizacji)ijakuregulowanoichzakresprzedmiotowy
ipodmiotowy.Oczywiścienawyniktegoprocesuwpływmająargumentypolityczne,psy-
chologiczno-socjologiczne,antropologiczneczyfilozoficzno-etyczne,niemniejjednakdecy-
dująceznaczeniemaargumentocharakterzetetycznym.
Prawate-jakwspomnianopowyżej-chronionesąnapoziomieglobalnym(tzw.ochro-
napowszechnalubuniwersalna),regionalnymikrajowym.Możnazatempowiedzieć,że
wsensieformalnymprawaczłowiekasądziedzinąprawamiędzynarodowegoikonstytucyj-
rechten,[in:]J.C.Joerden,E.Hilgendorf,F.Tiele(Hrsg.),MenschenwürdeundMedizin.Eininterdisziplinäres
Handbuch,Berlin2013,s.179-194.
5
B.Wojciechowski,Międzyrelatywizmemauniwersalizmemprawczłowiekawewspółczesnejflozofiprawa,[w:]
J.Jaskiernia(red.),Efektywnośćeuropejskiegosytemuochronyprawczłowieka.Ewolucjaiuwarunkowaniaeuropej-
skiegosystemuochronyprawczłowieka,Toruń2012;Ewolucjai…,op.cit.,s.152.
6
SzerzejnatematpowstaniairozwojuprzedwejściemwżycietraktatuzLizbonyzob.:B.deWitte,TePastand
FutureRoleoftheEuropeanCourtofJusticeintheProtectionofHumanRights,[w:]P
.Alston(red.),TeEUand
HumanRights,Oxford1999,passim.Wjęzykupolskim:M.Dybowski,Prawafundamentalneworzecznictwie
ETS,Warszawa2007,passim(zwłaszczacz.IrozdziałIorazcz.IIrozdziałI).
7
Zob.też:S.Grzybowski,Prawopodmiotoweiprawoczłowieka,KSP1991,nr23,s.4inast.
