Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
RezygnacjazostatniegopięcioleciaXVIIIstuleciaspowodowanajestm.in.
odmiennymtraktowaniempożarówwustawodawstwiepaństwzaborczych
iinnymimechanizmamiobronnymi,jakiewwalcezpożogamitamstosowano.
PolebadawczestanowiprawiecałyobszarRzeczypospolitejObojgaNarodów,
zktórego,zezrozumiałychwzględów,wyłączonoterenylenn(PrusyKsiążęce,
Inflanty,Mołdawia)orazobszarówwomawianejepocebardzokrótkonależących
doKoronyiWielkiegoKsięstwaLitewskiego(okręglęborsko-bytowski,woje-
wództwasmoleńskieiczernichowskie,pogranicznerejonyŚląska).Natomiast
ziemie,któreodpadłyodpaństwapolsko-litewskiegopopierwszymidrugim
rozbiorze,sąanalizowaneażdopaździernika1795r.
Pracaskładasięzewstępu,czterechmerytorycznychrozdziałówizakończe-
nia.Trzyznichsąmojegoautorstwa,czwartynapisaładrElżbietaNowosielska.
Wrozdzialepierwszym,zatytułowanymDPrzyczynypożarów”,zostałyomó-
wionem.in.typologiamiastówczesnejKoronyiLitwy,dynamikaichrozwoju
iczynnikipowodująceregres,wielkośćirozmieszczeniemiasteczekimiejskich
aglomeracji(przedmieścia,jurydyki,wsie)3.Osobnemiejscezajmująturozwa-
żaniadotycząceczynnikówsprzyjającychpożarom;szczegółowoscharaktery-
zowanezostałyrównieżróżneprzyczynyówczesnychpożóg(wojnyinajazdy,
podpalenia,tzw.pożarypiorunowe,nieostrożneobchodzeniesięzogniemitp.).
Rozdziałdrugi,DPrzebiegklęsk”,składasięzdwóchczęści.Wpierwszej
znich,wsposóbcałościowy,omówionazostałam.in.liczbapożarówwmiastach,
ichrozmiary,częstotliwość,czastrwaniaorazudziałludnościwwalcezogniem,
wdrugiejzaśprzedstawiononajtragiczniejszewskutkachpożarywwybranych
dużychiśrednichmiastachpolskichilitewskich(m.in.wKrakowie,Poznaniu,
Warszawie,Wilnie,Lwowie,Gnieźnie,PiotrkowieTrybunalskim,Kaliszu,
Zamościu,PrzemyśluiGrodnie).
Trzecirozdziałstudium,DNastępstwaXVI-XVIII-wiecznychpożarów
wmiastachKoronyiLitwy”,poświęconyjestanaliziedemograficznych,
społeczno-religijnych,politycznychiekonomicznychskutkówomawianych
klęsk.Najwięcejinformacjidotyczygospodarczychnastępstwpożarów,
zarównowwymiarzeogólnopaństwowym,jakilokalnymorazjednostkowym.
Wefragmencietymomówionotakżeprzemiany,jakiepociągałyonezasobą
wurbanistyce,architekturze,sztuceiliteraturze.
Rozdziałczwartyrozprawy,DOchronaprzeciwpożarowa”,zawieraszczegółową
charakterystykęustawodawstwaprzeciwpożarowegoorazpodejmowanychdziałań
prewencyjnych,któremiałyzapobiecpożarom.Należałydonichm.in.organizacja
odpowiednichsłużbdowalkizogniem,pilnowanienowychzasadbudownictwa
3
Zracjitego,żezwykle,zwłaszczadużepożaryobejmowałyróżneterenywchodzące
wskładwielkichmiast,uznałemzazasadneomawianiecałościoweklęskdotykającychmiej-
skieaglomeracje.Stąd,wyłączywszymającyodrębnystatusprawnypodkrakowskiKazimierz,
pożarywszystkichprzedmieść,jurydyk,wsipodmiejskich,anawetmiasteczekposiadających
własneprawa(np.Kleparz)przeanalizowanowspólniezmiastemwłaściwym.Takzresztą
traktowalitom.in.obcynajeźdźcy.
