Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Czynnikisprzyjającepożarom
33
wgórępierwszeracekuwielkiejucieszegawiedzi.Zfigurustawionychnaspe-
cjalnympodeściepierwszyzapłonąłChmielnicki,Dzktóregoróżneiforemne
wychodziłyrace,jakotoizjednejracewgórzesamejkilkanaściewężówwypad-
ło,którzypopowietrzulatali.[ł]Odprawowałysięteracedalejniżpopół-
nocku,zukontentowaniemwysokimwszystkichspektatorów”109.WXVIIIw.
właściwieżadnapublicznazabawaniemogłasięodbyćbezpodobnychfajer-
werków;organizowałjetakżeStanisławAugustPoniatowski
110
.Oczywiście
podobnepokazypirotechnicznemieliprzygotowaćwyszkolenifajerwerkerzy;
powstawałynawetspecjalnetraktatydotycząceprawidłowegoprzygotowania
iprzeprowadzeniapokazusztucznychogni111.
Natomiastróżnereligijneświęta,zwłaszczaWielkanociBożeCiało,uświet-
niałyzwyklewystrzałyzmoździerzylubbroniręcznej,któremogłyrównież
doprowadzićdopożaru.
101070Lokalizacjamiejskichprzedsiębiorstwkorzystającychzognia
Fakt,żewielepożarówwybuchałowznajdującychsięnaterenachmiastzakła-
dachwykorzystującychwprodukcjiogień,sprawił,iżwładzepaństwoweimagi-
stratyorazprywatniwłaścicieledążylidousunięciaichpozamiejskiemury
iumieszczenienaprzedmieściach.Wpierwszejkolejnościdotyczyłotobrowa-
rówisłodowni112;przenieśćstaranosięrównieżgorzelnie,kuźnie,cegielnie,
piecegarncarskie,topnie,łaźnieipiekarnie.Itaknp.w1540r.ZygmuntStary
nakazałmieszkańcomKownausunięciezmiastanadWilięwszystkichłaźni
igorzelni113,JanKazimierzpoleciłw1649r.mieszkańcomNowejWarszawy
warzyćpiwowpołożonychzdalaoddomówogrodach
114
,popożarzewKnyszynie
nakazanow1568r.wybudowaćłaźnięzdalekaodmiejskiejzabudowy
115
,
ainstrukcjapoznańskiegomagistratuz7sierpnia1792r.postulowała:Dkuźnie,
browary,gorzelnie,mydlarnie,garbarnieipiecegarncarskiezamiastoprzeniesione
byćmają”116.
109Cyt.za:Bogucka1997,s.92.
110Dowesołychogniów2005,s.149.
111JednymznichjestanonimowyXVIII-wiecznyrękopiszatytułowany:DSposóbprzyrzą-
dzaniasztucznychogni(ztablicami)”,któryopublikowałdrukiemPiotrGibała(Dowesołych
ogniów2005,s.147-166).
112PiszeotymobszerniewswejpracyMaurycyZajęcki(2014,s.193-194).Por.Księgi
miejskiewojnickie1996a,s.98;Naruszewicz2013,s.99;TomaszówLubelski2011,s.223.
113Baliński,Lipiński1886,t.III,cz.1,s.332.
114AGAD,Dokumentpapierowynr1026.
115Zajęcki2014,s.196.
116APPAMPI219,s.170.Por.Wilkierzepoznańskie1966-1969,cz.I,nr208.Wpodob-
niestanowczymtoniewypowiadalisiękomisarzeporządkowiwGrodniewswoimuniwersale
z6lipca1790r.:Dabyżadenbrowarpiwny,gorzałczany,miodowy,paczkarnie,kramy,świrny,
jatki,gozdnice,czylisłodownie,łaźniedrewnianewsamymmieścieikołoRynkunieznaj-
dowałysię”(cyt.zaGordziejew2010,s.152).
