Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Czynnikisprzyjającepożarom
17
Dużotrudniejokreślićprzeciętnąwielkośćśrednichmiast(secundiordinis),
zwłaszczażeludnośćtychośrodkówdośćczęstoulegałazmianie.Stądmożna
ostrożnieprzyjąć,żenp.wLublinie,Kaliszu,Gnieźnie,Rawiczu,Lesznie,
Wschowie,Przemyślu,JarosławiuczyGrodnieokresowomieszkałopokilka
tysięcyludzi.Przyjmowanyprzezniektórychbadaczywyróżnik-2000miesz-
kańcówdlaśredniegomiasta-możebyćnatomiastzastosowanydowiększości
innychpodobnychośrodkówmiejskich,którychnaziemiachpolskichzawsze
byłoconajmniejkilkadziesiąt10.
AżdoschyłkuXVIIIw.wRzeczypospolitejObojgaNarodówliczebnieprze-
ważałyjednakmiastatrzeciejiczwartejkategorii,licząceponiżej2000miesz-
kańców.Najwięcejbyłowśródnichmiasteczekskupiającychniewięcejniż
500ludzi.Potwierdzajątom.in.wyliczeniaBoguckiejiSamsonowiczadla
początkówXVIw.
11
Wartoprzypomnieć,żeniszcząceklęskielementarneiwojny
bardzozmniejszałyliczbęludnościdanegomiastaczymiasteczka.Niewnika-
jącwszczegółowerozważaniategotematu,wskażmytujedynieprzykładkilku
miastmazowieckich.OtoStanisławPazyrawyliczył,żeoilew1564r.Łomżę,
Ostrołękę,Wiznę,KolnoiZambrówzamieszkiwałoodpowiednio:3300,2000,
1980,1600i1500mieszkańców,otylew1676r.miastatemiały:od100(Kolno)
do400(Ostrołęka)mieszkańców12.
Wszystkiewyżejwymienionekategoriemiastimiasteczekpozostająoczy-
wiścieworbicienaszychzainteresowań.Podobnierzeczsięmazośrodkami
górniczymi:Wieliczką,BochniąiOlkuszem.
Poddaneobserwacjisąteżwszystkietypymiast,niezależnieodichstatusu
prawnego,azatemobokkrólewskichrównieżbardzolicznemiasteczkapry-
watneiduchowne.Pomimożebyłyonedużomniejsze,sytuacjażyciowaich
mieszkańcówwobliczuklęskżywiołowych,wtympożarów,wniczymwzasa-
dzienieróżniłasięodpołożenialudnościwielkomiejskiej.
1010Czynnikisprzyjającepożarom
Wefragmencietymskupięuwagęnatychkomponentach,któreułatwiały
wybuchpożaru,alebynajmniejniebyły,jakchcewiększośćbadaczy,jegoprzy-
czyną.Dotyczytom.in.sposobubudowaniaówczesnychdomów,konstrukcjiich
dachóworazpiecówikominów,wewnątrzmiejskiejtopografii,umiejscowienia
10Por.Bogucka,Samsonowicz1986,s.119,379;Historiakulturymaterialnej1978,
t.IV
,s.26.
11Bogucka,Samsonowicz1986,s.119.Zkoleitabelanr57,jakązamieściłwswejpracy
TadeuszKorzon,informuje,żew1788r.byłowKoronieiwWielkimKsięstwieLitewskimaż
436miasteczekliczącychod100do500dymów,tj.od500do1000mieszkańców.Tabelatanie
obejmujeośrodkówmiejskichposiadającychmniejniż100dymów(Korzon1897-1898,t.I).
12Pazyra1939,s.338-340,344-345.
