Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Poststalinizm.Ideologiaiutopiaepoki
ideologicznej,zarównowcentrali,jakinaprowincji,dlatego
teżsięgnąłemnietylkopoźródłaprezentującezdobyczeideo-
logiczne(rezolucje,deklaracje,artykuływczasopismach,pod-
ręcznikiitd.),aleteżpote,którepokazująprocesykształto-
waniasięinegocjowaniaideologii:projekty,planyrobocze,
sprawozdaniaikorespondencję.
Najbardziejowocnaokazałasięjednakanalizaprotoko-
łówposiedzeńregionalnych,lokalnychizakładowychkomó-
rekpartyjnych.Ukazująoneplastycznyobrazkomunistycznej
wyobraźnipolitycznej,odzwierciedlająbowiemzarównoniedo-
gmatycznewypowiedziszeregowychczłonkówpartii,jakistra-
tegieichdyscyplinowaniastosowaneprzezkomitetypartyjne.
Zwłaszczaprotokołyposiedzeńplenarnychtoźródłooddają-
cegłosludziom,którzypozatymniepozostawilinaogółin-
nychprzekazówpiśmiennych.Dająnamwglądwto,jakrozu-
mianoiaktywniestosowanooficjalnyjęzyk,czylijaklanguede
boisideologiibyłaprzezszeregowychczłonkówpartiipodda-
wanakarnawalizacjiwbachtinowskimsensie,toznaczypoprzez
odwracaniehierarchiiiprofanacjęideologicznychsakramentów
wskutekodniesieniaichdocielesnościibrudnejcodzienności35.
Autentycznościwypowiedzinierozumiemjednaknormatywnie
jakozgodnościmiędzywypowiadanymisłowamiaprzekona-
niami,odnoszęsięraczejdosiłyoddziaływaniaiwagiposzcze-
gólnychgłosówpojawiającychsięwdyskusjachmiędzyróżnymi
biegunamihierarchiipartyjnej–międzygórąidołem,centrum
iperyferiami,kierownictwemipartyjnąbazą36.
Uwzględniająccentralnypoziomwładzy,naktórymformuło-
wanybyłoficjalnydyskurspartyjny,azarazemtemiejscanape-
ryferiach,gdziegostosowano,dążędorównowagimiędzytym,
coBachtinnazywałHsłowemautorytatywnym”(ros.autoritetnoje
słowo)37ajegoproduktywnym,aleteżisubwersywnymzastoso-
waniemwżyciucodziennym.Tymsamympróbujęzdystansować
35S.Davies,dz.cyt.,s.8.
36Ometodologiibadańnadpopularopinionswkomunistycznychdyktatu-
rachzob.:tamże,s.9n.
37WodniesieniudopoststalinowskiegoZSRRwtymkontekściezob.
A.Yurchak,dz.cyt.,s.14n.Por.teżkoncepcjęHdyskursuwładzy”,którawy-
kazujeparalelezpojęciemBachtina,choćnieodnosisiędoniegobezpośred-
32
