Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kryzysyrozwojowe
21
życiowymi,efektywnejdziałalnościzawodowejitwórczymwkładziewżycie
własnejspołeczności(por.definicjaw:Podjąćwyzwania,szukaćrozwiązań.De-
klaracjaoOchronieZdrowiaPsychicznegodlaEuropy,2005).
Procestenodbywasięharmonijnie,jeżeliczłowieknakażdymetapieroz-
wojumamożliwościzaspokajaniawłasnychpotrzebirealizacjizadańrozwo-
jowych-którewkonsekwencjisątakżesposobemprzygotowywaniasiędo
funkcjonowanianakolejnychetapachrozwoju.Braktakichmożliwościnajczę-
ściejwywołujestankryzysurozwojowego.Kryzysrozwojowybywaopisywany
jakonormatywnyinienormatywny(Brzezińska,AppeltiZiółkowska,2008).
Kryzysnormatywnytonprzełomzwiązanyznabywaniemnowychkompeten-
cjiipowstawaniemnowychcałości,łączącychwsobie[ł]kompetencjestare
[ł]ikompetencjenowe”(Brzezińska,AppeltiZiółkowska,2008,s.141).Kry-
zysemnienormatywnymjestnatomiastrezultatnprzeciążenia,wynikającego
zzachwianiarównowagimiędzyposiadanymizasobami,istniejącymsystemem
naturalnegowsparciaspołecznegoorazpojawiającymisięnowymi,nieocze-
kiwanymiiczasaminieprzewidywalnymiobciążeniami”(Brzezińska,Appelt
iZiółkowska,2008,s.141).
Wydajesię,żemożnaniecoinaczejrozumiećpojęciekryzysurozwojowego.
Stanopisanywcześniejjakokryzysnnormatywny”faktycznieniejestkryzysem,
jeżelijakokryzysrozumiesięstanzaburzonejrównowagiemocjonalnej(por.
Lehtinen,2008).Procesłączeniankompetencjistarychinowych”najczęściejdo-
świadczanyjestpozytywnie,dającpoczucienabywanianowychkompetencji,
poczuciewiększychmożliwości,doświadczanianowychprzeżyć.Oczywiście,
niewykluczatoprzejściowegopoczucianiepokoju,niepewności,zachowańnie-
cochaotycznych.Stanowiąonejednakstymulacjędoposzukiwaniasposobów
integrowanianstarychinowychkompetencji”,najczęściejzakończonychnową
świadomościąwodniesieniudosamegosiebieiotoczenia.
Kryzysrozwojowytozaburzenierównowagiemocjonalnejiwystępujeon
wtedy,gdywewcześniejszymokresierozwojuosobanienabyłacharaktery-
stycznychdlategookresuindywidualnychwłaściwościi/lubgdywystępująze-
wnętrzneprzyczynyutrudniającepodjęcienowychzadańrozwojowych.Wśród
objawówkryzysuwymieniasię:doświadczaniewzrastającegonapięcia,lęku
ipomieszania;widocznysilnysubiektywnydyskomfort,pojawieniesięstanu
brakurównowagi(Roberts,2005).
Autorzyróżnieokreślająetapyrozwojowe.Brzezińska,AppeltiZiółkow-
ska(2008)wymieniajączteryery:okresprenatalnyipierwszyrokpourodze-
niu,okresdzieciństwa,którytrwaod1do10-12r.ż.,erędorastania:10-12do
20-25r.ż.ierędorosłości:od20-25dokońcażycia.Havighurst(1981)wska-
zujenanastępująceetapy:niemowlęctwoiwczesnedzieciństwo(0-5/6r.ż.),
średniedzieciństwo(5/6-12/13r.ż.),adolescencja(12/13-18r.ż.),wczesnado-
rosłość(18-35r.ż.),wiekśredni(35-60r.ż.),późnadorosłość(powyżej60r.ż.).
