Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czasownikijedzeniawperspektywielingwistycznej
47
uprzejmąodесть.Inninatomiastniedopuszczająjegozastosowaniana‑
wetwfunkcjizaproszeniadojedzenia.Opisznaczeniaczasownikówесть/
кушать,którenapierwszyrzutokawydająsiępełnymisynonimami,sprawia
jednakpoważnątrudność.Wtrakciewyodrębnianiaróżnicmiędzyomawia‑
nymiwyrazaminależyzwrócićuwagęnafakt,żezakresyichznaczeńnie
pokrywająsięwpełni.Czasownikкушатьnietworzyznaczeńmetaforycz‑
nych,którezkoleiobserwujesięwwypadkuwyrazuесть,por.Дымест
глаза,*Дымкушаетглаза.Wedługbadaczki,obateczasownikidotyczą
jednejitejsamejczynności.Przedstawiająjąjednakwodmiennysposób.
Wyrazестьeksplicytniewskazujenaobiektkonsumpcji,wyraźnieakcentu‑
jącfizjologicznyaspekttejżeczynności.Zkoleileksemкушатьndemateria‑
lizuje”czynnośćprzyjmowaniapokarmu,którawznacznejmierzetraciswój
fizjologicznywymiar.Lingwistkapodkreślaprzytymfaktetymologicznej
bliskościwyrazówкушатьorazвкушать(smakować,próbować).Kушать
oznaczanietylko‘nasycaćsię’,lecztakże‘smakować’.Wznaczeniu‘pró‑
bowaćpokarmlubnapój,jeść’czasowniktenpojawiłsięwjęzykustaroru‑
skimwXVwieku.Słowoесть(podobniejakłacińskieedere)wywodzisię
odpraindoeuropejskiegordzenia*d-,*dent-.Pierwotnieoznaczałon‘kąsać,
żuć’(odniegopochodząteżłacińskiewyrazydens,dentis‘ząb’).Wświet-
letychdanychmożnaprzypuszczać,żepoczątkowoкушатьwmniejszym
stopniuniżестьbyłozwiązanezoznaczaniemprzyjmowaniapokarmujako
skończonejczynnościfizjologicznej.Biorącpoduwagęprzywołanewłasności
etymologiczno-semantycznerosyjskichczasownikówесть/кушать,można
równieżdostrzecpewnąanalogiędohistoriirozwojułacińskichczasowników
dotyczącychprzyjmowaniapożywienia.Jakpodajeautorka,łacińskieedere
zostałowtymznaczeniuwyparteprzezczasownikmanducare,copierwot‑
nieoznaczało‘żuć’.Spośródwymienionychleksemówdojęzykafrancuskie‑
goprzeszedłtylkotenostatni,którywspółcześniefunkcjonujejakomanger
‘jeść’.
Czasownikioznaczającekonkretneczynnościfizycznewjęzykuangiel‑
skimirosyjskimbyłyzkoleiprzedmiotemzainteresowaniaJelenyAbramo‑
wej.Biorącpoduwagęsposóboddziaływanianaobiekt,autorkawyróżniła
pięćgrupczasowników,wśródktórychznalazłysięrównieżczasownikifizjo‑
logiczne(глаголыфизиологическогодействия),np.tonibble‘откусывать’
(ogryzać,skubać),tochew‘жевать’(żuć),tobite‘кусать’(gryźć),tosip
‘потягивать,отпивать’(pićmałymiłykami).Abramowaproponujenastępu‑
jącąreprezentacjęsemantycznądlatejgrupy:‘subiektzapomocąust,zębów
ijęzykapoddajepożywienieokreślonymdziałaniommechanicznym’149.
149Е.Н.Абрамова:Глаголыактивногодействияврусскомианглийскомязыках.
Челябинск2011,s.51.
