Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
51
respadłynaspołeczeństwazachodnie,wierzonobardziejniżwjakiejkolwiek
poprzedniejepoce.Jednocześniedostrzecmożnabyłonasilenieszczerejre-
ligijności.Wyrażałosięonotakwożywieniuruchupielgrzymkowego,jak
iwkulcienowychświętych.Toostatniezjawiskozwiązanebyłozwidocz-
nymwśródzawirowańdrugiejpołowyXIVw.awansemspołecznymgrup
średnich,powoliaspirującychtakżedowspółrządówwpaństwie.Grupom
tymniewystarczałjużuświęconytradycjąKościołaipodtrzymywanyprzez
możnychtegoświatakultświętychkrólów,biskupów,opatów,anawetsta-
rożytnychmęczenników.Ludowapobożnośćszukałaucieczkiuludowych
ilokalnychświętych,patronówzwiązanychściślezkręgiemwyobrażeń,za-
jęćizainteresowańichczcicieli,uosabiającychrzeczywistelublegendarne
właściwościtychśrodowisk.Stądkultśw
.Krzysztofa,postacilegendarnej,ale
przeztrudprzenoszeniaChrystusaprzezrzekęidentyfikowanejzwysiłkiem
fizycznymprostychludzi,któregowizerunekpokryłwowejepoceściany
takwieluwiejskichkościołów.Tęsknotazażyciemrodzinnym,takbrutalnie
zburzonymprzezkataklizmydrugiejpołowyXIVstulecia,potęgowałakult
wzorowychparmałżeńskichświętych,kultŚwiętejRodziny,wtymkultśw.
AnnySamotrzeciej,którywowychczasachstałsięprawie„modelowym”
iznalazłodbiciewtakwieludziełachsztuki.
Podwpływemprzeobrażeńepokizachwiałsięsystemscholastycznejfi-
lozofii,wypracowanejostatecznieprzezśw.TomaszazAkwinu,zmierzającej
doudowodnieniadogmatówwiarydrogąrozumowanianaukowego.Wprze-
ciwieństwiedoniegoOckhamiockhamiści,którzywdrugiejpołowieXIVw
.
opanowaliwiększośćuniwersytetóweuropejskich,zakwestionowaliśrednio-
wiecznąsyntezęrozumuiobjawienia,postulującoddzielenienaukiodteolo-
gii,czyniączfilozofiiiteologiispekulatywnejindywidualne,subtelnećwicze-
nieumysłowe,posuwającsięnawetdotwierdzeniaowzględnościwszelkiej
prawdy.Tenpostockhamowskinominalizm,określanytakżejakoviamoder-
na,zakładającywywyższenieintuicjinadpoznaniempojęciowym,autono-
micznepojmowanienauki,skierowaniebadańkuzagadnieniomepistemolo-
gicznymiprzyrodniczymzeszkodąteologii,umocniłsięprzedewszystkim
wParyżu,Heidelbergu,dotarłdoWiedniaiKrakowa,podczasgdytwierdza-
mirealizmupozostałyPragainiektóreuczelniehiszpańskie.
|
|Pewnegorodzajureakcjąnaockhamizmbyłzapoczątkowanyprzez
mistrzaEckhartawXIVw.mistycyzm,zakładającykontemplacyjnepozna-
nieBogaprzezduszęludzkąażdopanteistycznegoichutożsamienia.Nie
46
