Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podstawypolitykigospodarczej
89
aktywnościgospodarczej,lecztakżewskazywałnapotrzebędokonywaniaredys-
trybucjidochodunawiększąskalęwceluosiąganialepszychrezultatówwzakresie
urzeczywistnianiapostulatówsprawiedliwościspołecznejorazograniczaniaroz-
piętościdochodowychimajątkowych.
Podrugie,tragicznedoświadczeniaIiIIwojnyświatowejuświadomiłyopinii
publicznejwkrajachrozwiniętych,żebieda,wyzysk,bezrobocieiniesprawiedli-
wośćspołecznasprzyjająkonfliktomorazagresji,awięcwarunkiemutrzymania
pokojuiuniknięciakolejnychwojenjestzapewnieniepracyorazgodziwychwarun-
kówżyciaszerokimrzeszomobywateli.
Potrzecie,budowaróżnychodmiansystemucentralnegoplanowania,zwłasz-
czawówczesnymZwiązkuRadzieckimikrajachEuropyŚrodkowo-Wschodniej,
skłaniałakrajekapitalistycznedoposzukiwanialepszychmetodplanowaniaikoor-
dynacjidziałalnościgospodarczej.Początkowesukcesykrajów,wktórychfunk-
cjonowałagospodarkacentralnieplanowana,wprocesieforsownejindustrializacji
irealizacjiszerokiegozakresucelówspołecznych,wtymeliminacji(jawnego)bezro-
bocia,sugerowały,żeinterwencjapaństwamożebyćskutecznawnadrabianiuzaco-
faniagospodarczegoiusuwaniuniesprawnościrynkowych.Przykładpochodzący
zEuropyŚrodkowo-Wschodniejstanowiłpotężnyimpulsdopodjęciawkrajach
zachodnichwysiłkówwcelubudowynowegotypupaństwa-państwaopiekuń-
czegolubpaństwadobrobytu(welfarestate).Jegocechącharakterystycznąbyło
przejęcieprzezwładzepubliczneodpowiedzialnościzarealizacjęszereguważnych
funkcjispołecznych,takichjakedukacja,ochronazdrowia,ochronaprawpracow-
niczych,zabezpieczenieemerytalneiopiekaspołeczna
24.
WzrostrolipaństwawgospodarcepoIIwojnieświatowejbyłściślepowią-
zanyzdążeniemdoprzejmowaniaprzezpaństwocoraztonowychfunkcjiizadań.
Rosnącewydatkipublicznewymagałynakładudodatkowychśrodkówwceluich
finansowania,copowodowałowzrostskaliizakresuopodatkowania.Niemiecki
ekonomistaAdolfWagnerjużnapoczątkuXXwiekutrafnieprzewidziałkierunek
tejtendencji.TakzwaneprawoWagnera,określaneteżmianemprawarosnących
wydatkówpublicznych,mówiotym,żeudziałpaństwawPKBrośniewmiarę
rozwojugospodarczego.Mechanizmem,którynapędzawzrostwydatkówpublicz-
nych,jestsystemdemokratycznychwyborów,zmuszającypolitykówdooferowa-
niawyborcomcoraznowszychświadczeń(Musgrave1959).
24Więcejnatentematzob.Rosati(2008).
