Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JanPajor
66
miećanalogiczniespecjalneinteresyuswoichsąsiadów52.Zwłaszczata
ostatniasugestiamusiaławówczesnejsytuacjigeopolitycznejbrzmiećty-
leżniedorzecznie,coarogancko.
WbrewzapewnieniomLansingaporozumienienieprzysłużyłosię
aniChinom,aniStanomZjednoczonym.Głównymbeneficjentemokaza-
łasięJaponia,któradoskonalewykorzystałasytuacjęwojenną,zyskując
wieleztego,naczymjejzależało.Utwierdziłasięrównieżwprzekonaniu,
żemożekontynuowaćagresywnąpolitykęwChinach.Zamerykańskiej
perspektywywydajesię,żewspółpracęwojskową,nieszczególniezresz-
rozległą,możnabyłouzgodnićbezkoniecznościczynieniatakich
ustępstwnarzeczJaponii.USA,wsytuacjigdymusiałyskupićsięnaEu-
ropie,tymsamymograniczającswojąaktywnośćnaDalekimWschodzie
iPacyfiku,powinnyzapewnepowstrzymaćsięodatakowaniajapońskiej
strefywpływów,aleniemusiałyoficjalnieakceptowaćspecjalnejpozycji
JaponiiwChinach,ajużnapewnonierobićtegowtakniefortunnysposób.
OsiągniętadziękiporozumieniuzgodamiędzyWaszyngtonemaTo-
kiobyłajedyniepozorna.Byćmożezresztąinnawtymczasiebyćjużnie
mogła,gdyżinteresyamerykańskieijapońskiestawałysięcorazbardziej
sprzeczne.Próbaichtrwałegopogodzeniaokazałasięchybiona.Chwi-
lowostłumioneantagonizmybardzoszybkoodżyły,atymczasowiso-
jusznicynadaluważalisięnawzajemzanajbardziejprawdopodobnych
przeciwnikówwojennychwprzyszłości53.Odmiennainterpretacjanada-
naporozumieniuwTokiowzmogłajeszczenadPotomakiemnieufność
wobecJaponii,przezcoukład,którymiałzałagodzićnapięciabilateral-
ne,przyniósłprzynajmniejpostronieamerykańskiejskutkiodwrotne
odoczekiwanych.
AdministracjaWilsonaprzezcałyczasuznawałaibroniłapodpisane-
godokumentu,chociażniebyłazniegozadowolona.Gdyjejkadencjado-
biegłakońca,nowysekretarzstanuCharlesEvansHughespodjąłstarania,
abyoficjalniegoanulować.Japoniabyłatemuniechętna,aleostatecznie
ustąpiłaiwroku1923porozumieniezostałounieważnione54.Zbytjedno-
stronniekorzystneporozumieniezostałowięcanulowane,gdywojnasię
skończyła.Pokazujeto,żestanowiłoonojedyniedoraźnerozwiązanie
naczasdziałańzbrojnych,anietrwałykonsensusamerykańsko-japoński.
52DocumentWritenbytheDivisionofForeignIntelligence,November5,1917,ibidem;Me-
morandumofInterviewwiththeChineseMinister,November12,1917,RLP,series1:ofcial
papers,box2,folder4,s.68–70;LansingtotheAmericanEmbassyatTokyo,November22,1917,
RDSRPRBChOS,roll26.
53T.D.Saxon,op.cit.,s.11–12;S.Pash,op.cit.,s.43,46–47.
54Więcejnatentematpatrz:J.Ch.Vinson,TheAnnulmentoftheLansing-IshiiAgreement,
flPacificHistoricalReview”1958,Vol.27,No1,s.57–69.