Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poznawczoopanowanejcałościujawniająswójsensczyteżraczej
nabierajągowobrębieowejcałości,bozostajeimwyznaczony
inarzuconyprzezzwiązkizpozostałymielementami.
WpopularnejpowieściVerne’aDziecikapitanaGrantafragmenty
uszkodzonegoprzezwodęlisturozbitkówotrzymująkilkatakich
objaśniającychwyobrażeńojegocałości.Wszystkiesąprawdopodobne,
uwzględniająaktualnyzasóbwiedzygłowiącychsięnadprzesyłką
iwszystkiejakodomysłyintencjinadawcówokazująsiębłędne.Jednak
kompletnynawettekstrównieżnigdydokońcaniepotrafi,,dopo-
wiedzieć’’tego,comiałzakomunikować,bozależytoodtłumaczących
jegosensodniesieńdowiedzyiwyobrażeńodbiorcy.
Powróćmydonaszegośredniowiecznegozdania.Schematyczne
iczasembałamutneinformacjeiwyobrażeniaukształtowanenaich
podstawie,jakimidysponujemy,skłaniajądoupatrywaniawcytowanej
wypowiedzitonówniepowszedniejdelikatności,czułości,serdecznej
troskliwości.Niepostrzeżeniezaczynamyżywićsympatiędozupełnie
nieznanegowieśniaka,któryprzedsiedmiomawiekamimieszkałwpo-
bliżuklasztorucystersówwHenrykowienaŚląskuizostałbezimiennie
uwiecznionyprzezzakonnegokronikarza.Uczuciaorazintencje,októ-
rejesteśmyskłonnigoposądzać,przerastająnaszeoczekiwania,aprzy
tymczyniągobliższymibardziejzrozumiałym–możenawetzabardzo
podobnymdotego,coznamy,rozumiemy,podzielamy,aczegonie
spodziewaliśmysięponim.Zuprzednichwyobrażeńobrutalności
dawnychobyczajów,apoichodrzuceniujakoniepasującychdoznaczeń
przypisywanychzdaniu–znowychwyobrażeń,którezajęłymiejsce
tamtych,powstałwokółtejwypowiedziukładobjaśniającychodniesień.
Powstałnapozórsamoistnie,jakbyobiektywniewynikajączprzytoczo-
negotekstu,aprzecieżzawszystkiejegoelementybyliśmyodpowiedzia-
lnisami.Jeślijednakcudzawypowiedźjestchoćbywpewnymstopniu
workiem,zktóregotodasięwydobyć,cosiędoniegosamemuwłożyło,
oileżstaranniejnależydobieraćskładnikiinterpretacyjnekontekstu,
jakiwokółniejkonstruujemy.Wtedybędzieprzynajmniejszansa,że
włożymywniąwzasadzietosamo,cozamierzyłnadawca.Nie
rezygnujączprzekonania,żemamyprzedsobąświadectwoczyjejś
serdecznościwobecdrugiegoczłowiekaipamiętającopowszechności
idawnościpodstawowychcechludzkich,zjednejstronymożemyna
tymopieraćsweprzypuszczenia,zdrugiejzaśniemusimyprzypisywać
waloruuniwersalnościmotywacjom,którymikierujemysięsamiiktóre
29
