Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
starożytniodróżniającnaśladownictwożyciaodnaśladownictwadaw-
nychopowieści.
Odniesieniatemożnapojmowaćjakowłaściweokreślonymtekstom
lubichtypomalbojakowłaściwewszelkimtekstomwogóle.
Pierwszywypadekczynizintertekstualnościogólniejsząformułędla
zjawiskdobrzeznanychidawnorozpoznanych,takichjakcytat*,
aluzja*,adaptacja*,parodia*,czytrawestacja*,atakżeprzekładtekstu
wstosunkudojegooryginału.
Szerszairadykalniejszajestkoncepcjadrugasugerującainterteks-
tualnąnaturęwszelkichtekstówwerbalnych.Intertekstualnościąbyłaby
zależnośćmiędzywytwarzaniemlubodbioremdanegotekstu,awiedzą
nadawcyiodbiorcyjakouczestnikówkomunikacjioinnychtekstach.
Konkretnytekst,np.utwórliteracki,wpisywałbysiębowiemwprze-
strzeńjużwcześniejwypełnioną,zapisaną.Nowopowstałytekstjawisię
wtejsytuacjijakoreakcjanapoprzednie,tezkoleinajeszcze
wcześniejszeitakadinfinitum.Oznaczato,żewkażdymtekściesą
zapisaneśladycałegouniwersumzaistniałychtekstów,onsamzaś
wchłaniająciprzekształcającinnetekstyjestswoistąmozaikącytatów.
Rzeczywiściechwytamysensirozpoznajemystrukturędziełalitera-
ckiegoodnoszącjedoarchetypówwyabstrahowanychzcałegociągu
tekstówczasemniedokońcaświadomiezapamiętanych,aletakwdużej
mierzeformujesiękompetencjaczytelniczazwłaszczanieprofesjonalis-
tów.Równocześniejednakbadaczezastrzegają,żewprzypadkuinter-
tekstualnościjakozjawiskawszechogarniającegoogółtekstówkultury
,,pojęcietakuniwersalne,żeniemożnasobiewyobrazićjegoalter-
natywyaninawetnegacji,siłąrzeczymaniewielkąmocheurystyczną*
przyanalizachiinterpretacjach’’
9
.
Intertekstualizmpojmowanynajszerzejprzywołujepostmodernis-
tycznąwizjęuniwersumtekstówpozbawionychpodmiotówspraw-
czych,którewniekończącychsięwzajemnychodesłaniachdoinnych
tekstówpodobniejakonestająsięcząstkamiswoistegotekstuod-
powiadającegoutekstowionejrzeczywistościihistoriiludzkiej.Jeśli
jednakzachowasięumiarinieniszczącpodmiotowościtekstuocalisię
zarazemsytuacjęsensownejkomunikacji,dostrzeganierelacjiinterteks-
tualnychokażesięużytecznymmechanizmemwspomagającymlektury,
impulsemdorozszerzeniaipogłębieniakompetencjiczytelniczych.
9
M.Pfister,Koncepcjeintertekstualności,przekł.zniem.M.Łukasiewicz,
,,PamiętnikLiteracki’’1991,z.4.
23
