Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Fonologia/Fonetyka
zykupolskimwszystkiespółgłoskitwardepodlegająpalatalizacji.Wwyniku
palatalizacjiczęstocałkowiciezmieniasięsposóbartykulacji,coprowadzido
tzw.oboczności,czyliwymianyfonemów,np.:but[but]—bucik[bućik],
wozy[vozy]—wozić[voźić],rana[rana]—ranić[rapić],pot[pot]—po-
cić[poćić],wiosna[vjosna]—wiośnie[vjośpe],hałas[hawas]—hałaśliwy
[hawaślivy].
●
Wjęzykuwłoskimpalatalizacjatakżewystępuje,zważywszynanaturalny
procesartykulacjizwiązanyzpołożeniemspółgłosek,aleniejestzjawiskiem
komentowanymwgramatykach,np.naso[’na:zo],alenipote[ni’po:te],Nia-
gara[nja’ga:ra],favola[fa’vo:la],alefiglio[’fiλ:λo],fieno[’fjε:no].
2.4.1.2.Welaryzacjapoleganaartykulacjisegmentuwobszarzepodniebienia
miękkiego.Wobujęzykachmamydoczynieniazwelaryzacjąfonemu/n/,po
którymnastępujefonemwelarny/k/,/g/.Zjawiskoobserwujesięprzedewszyst-
kimwwymowiewyrazówpochodzeniaobcego,np.:
—
wjęzykupolskim:
tango[taŋgo],bank[baŋk],leasing[liziŋk],parking
[parkiŋk],meeting[mitiŋk];wwieluprzypadkachwjęzykupolskimwela-
ryzacjajestfakultatywna,np.:anglistyka[anglistyka]/[aŋglistyka],Ankara
[ankara]/[aŋkara];
—
wjęzykuwłoskim:
parking[parkiŋ],meeting[mitiŋ],smoking[smokiŋ].
2.4.1.3.Labializacjapoleganazaokrągleniuwargpodczasartykulacjisegmen-
tu,któryniejestwymawianyprzyzaokrąglonychwargach,np.:
—
wjęzykupolskim:
duma[duma],gdzie[d]jestwymawianeprzyzaokrą-
glonychwargachzewzględunasąsiedztwofonemu/u/,któryjestokrągły;
tusza[tu∫a],rola[rola];
—
wjęzykuwłoskim:
ruolo[’rw:lo],duro[’du:ro],fluore[flu’o:re],questo
c
[’kwes:to].
2.4.2.Neutralizacjatoprocespolegającynazanikukontrastu(opozycji)mię-
dzysegmentamiwzależnościodkontekstu,wjakimsięznajdują.
●
Wjęzykupolskimneutralizacjasamogłosekniezachodzi,chybażemamydo
czynieniazwymowąmniejstaranną,np.:proszęwymawiane[pro∫e].Częstym
zjawiskiemjestnatomiastneutralizacjadźwięcznościspółgłosekwpozycji
końcowejwyrazu(nawygłosie),czylizanikdźwięcznościlububezdźwięcz-
nienie,np.:chleb[hlep],grad[grat],masaż[masa∫],baba[baba]—bab
[bap],koza[koza]—kóz[kus].Rezultatemtegozjawiskasąlicznehomofo-
ny,np.:buk—Bóg[buk],kot—kod[kot].Wniektórychprzypadkachna-
stępujeosłabieniedźwięczności:chodzituospółgłoskiwpozycjiwygłosowej
pospółgłoscebezdźwięcznej,np.:myśl[myśli],wiatr[vjatri],pieśń[pjeśpi].
Wwymowiemniejstarannejczęstogłoskitezanikają.
