Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wzrostzainteresowaniaproblematykąpodmiotowościwpsychologiiprzypadanalata70.,kiedy
tozaczęłasięrozwijaćnajpierwpsychologiahumanistyczna29,anastępniepsychologiapoznawcza,
wramachktórejmówisięoaktywistyczno-poznawczymmodeluczłowieka30.Pomimoróżnic
wujmowaniupodmiotowościwnaukachpsychologicznychzauważasiępewienwspólny,łączący
tekoncepcjemianownikpostrzeganiejednostkiludzkiejjakoaktywnegosprawcycelowychzmian,wraz
zuwzględnieniempoznawczegocharakteruregulacjistosunkówczłowiekazotoczeniem.
Przedstawicielamitakiegorozumieniapodmiotowościm.in.MirosławKofta,KrzysztofKonarzewski,
KazimierzObuchowski,ZbigniewPietrasiński,JanuszReykowski,TadeuszTomaszewskiczyCarlRogers31.
DlaporuszanegotematuszczególneznaczeniemakoncepcjaCarlaRogersa,któryujmował
podmiotowośćczłowiekawkontekścieniedyrektywnychsposobówpomagania.Myśltaznajduje
odzwierciedleniewpodejściuskoncentrowanymnaosobie(ang.
person-centeredapproach
),któreRogers
rozwijałwlatach40.i50.XXwieku.Byłonjednymznajbardziejrozpoznawalnychprzedstawicieli
psychologiihumanistycznej.Inspiracjeczerpałznurtufilozofiiegzystencjalnej,alerównieżzmyśli
europejskiegopersonalistyMartinaBubera.Jegosposóbwidzeniaczłowiekajakoosoby
wewnątrzsterownejwpisujesięwontologicznezałożenianurtu,któryreprezentował32.Rogerszakładał,
żepomocmasłużyćzwiększeniuprzezosobęwspieranąpoczuciawłasnejwartości,obniżeniupoziomu
niezgodnościmiędzyjejidealnąarzeczywistąjaźniąiumożliwieniujejlepszegoorazpełniejszego
funkcjonowania.Silnawiaraautorawdobrąnaturęczłowiekaopierałasięnajegowieloletnich
doświadczeniachwdoradztwieklinicznym,atakżewynikałazpoglądówgłoszonychówcześnieprzez
JohnaDeweyaorazWilliamaHeardaKilpatricka.Psychologbyłprzekonany,żejednostkimająwyjątkową
zdolnośćdosamorealizacji.Wierzył,żeludziedziałająwsposób,któryjestdlanichnajkorzystniejszy.
Wykorzystującodpowiednieokolicznościiwskazówki,możnauwolnićjednostkiaterozwijająsiętak,
byosiągnąćjaknajwięcejkorzyści.Abyzrozumiećzachowaniadrugiegoczłowieka,potrzebnejest
poznaniejegosubiektywnejświadomościsiebieiświata,wktórymżyje,atakżeszacunekdoniej.
PrzypisywanieznaczeniasubiektywnemudoświadczeniulokujeRogersawnurcietradycji
fenomenologicznej33.
SwoistadyspersjamyśliRogersapowoduje,żejegoteoriawykraczapozapsychoterapięiznajduje
zastosowaniewtakichprzestrzeniachjakedukacja,anawetbiznes34.Możebyćteżistotnympunktem
odniesieniawpracysocjalno-wychowawczej,któwykonujeasystentrodziny.Spośródwielutków
obszernejmyślibadaczasięgnędotych,któremogąmiećznaczeniewpracyasystentazrodziną,takich
jaktendencjadosamourzeczywistniania,koncepcjaosobywpełnifunkcjonującejorazpodstawowe
założeniakontaktuterapeutycznegoiznaczeniapostawyterapeuty.
Rogerstwierdził,żejeśliodnosimysiędodrugiejosobywsposóbszczeryiempatyczny,toaktywujemy
wniejtzw.tendencjędosamourzeczywistniania/samoaktualizacji,dziękiczemujestonawstanie
konstruktywniezmieniaćswojąrzeczywistość,opierającsięnawłasnychpotencjałach,możliwościach
izasobach.Tendencjataodwołujesiędomotywacjiczłowieka,którawodpowiednichwarunkach
społeczno-środowiskowychpowodujewzrost,rozwójiautonomięjednostki.Rogersakcentujeideę
uniwersalnościludzkiejegzystencji,choćprzyjmujeteż,żejejostatecznykształtdeterminowanyjestprzez
kontekstkulturowy35.Innymisłowyjeżeliśrodowiskospołeczneniejestoptymalne,tendencja
aktualizacyjnazostajeudaremniona,copowoduje,żeosobadoświadczanegatywnych,aczasem
destrukcyjnychwpływów.Sytuacjeteczęstonapotykająwswejpracyasystencirodziny.
Potrzebasamourzeczywistnieniasię,wkontekściedziałaniazgodnegozwłasnympotencjałem,
tonieodłącznaczęśćludzkiejegzystencji,awręczcechawrodzonajednostkidążącejdodoskonalenia
własnychumiejętności.Człowiekzdobywazaufanieiwiaręwswojezdolnościuczeniasię.Rogerspisze:
Jednostkadysponujeolbrzymimizasobamiumożliwiającymijejzrozumieniesamejsiebie,zmianęsposobupojmowaniasiebie,
zmianęjejpodstawowychpostaworazzachowaniakontrolowanegoprzezniąsamą.Zasobytemożnawykorzystać,jeślistworzysię
odpowiedniklimatwspomagającegonastawieniapsychologicznego36.
Cechytakiejosobytowedługbadacza:1)otwartośćnadoświadczeniaizwiązanaztymumiejętność
słuchaniasiebieiinnychorazzdolnośćdoświadczaniarzeczywistościbezpoczuciazagrożenia;2)życie
teraźniejszościąiwynikającaztegoumiejętnośćprzeżywaniakażdejchwiliorazgotowośćdoufania
doświadczeniu;3)zaufaniedowłasnegoorganizmuorazdowłasnychdoświadczeńjakoniezawodnego