Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
66
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
zawartapoto,żebygwarantowaćichronićistniejącypodziałmajątku.SkoroSmithuzna-
jepodziałmajątkuzahistoryczniedanyitwierdzi,żejestonzasadnyorazsprawiedliwy,
totymsamymniechcegozmieniaćzapomocąpodatków.Dlategoteżopowiadasięza
opodatkowaniemproporcjonalnym.
NiekiedystawiasięSmithowizarzut,żeprzejętykoniecznościąochronyrynkuikapitału
wogóleniedostrzegafiskalnychinteresówpaństwa32.Pozostawianauboczuprob-
lemwydajnościpodatków.Troszczysiętylkoobezpieczeństwoprawnepodatników.
UsprawiedliwiającpoglądySmithawtymzakresie,możnawskazać,żenieujmowałon
powyższychzagadnieńwsposóbtakskrajny,jaktwierdząjegokrytycy.Opowiedzenie
sięzałagodnymiumiarkowanymobciążeniempodatkowym(zasadypodatkowe)
wydajesięrozwiązaniem,którenależyzalecaćpolitycepodatkowej.Łączysięwówczas
dobropublicznezdobremprywatnym.Trzebateżzaznaczyć,żetreśćsformułowanych
przezniegozasadpodatkowychdalekowybiegałapozajegoepokę.Zwłaszczapostulat
zachowanianekonomicznościźródłapodatkowego”
.Napodstawietejzasadywspół-
cześnieszczególniemocnoeksponujesięzasadęekonomicznościopodatkowania,
traktującjakooczywistyinaturalnypostulatszczególnejochronyźródłapodatku.Zasady
pewności,taniości,dogodności,równomiernościopodatkowaniastanowiąobecnie
podstawowykanonbudowyracjonalnegosystemupodatkowego.Zachowałaswą
wartośćsformułowanaprzezSmithakoncepcjaprzerzucalnościpodatku,apoglądy
dotyczącezasadprowadzeniapolitykifiskalnejpowinnyprzestrzegaćprawodawcę
przedstanowieniempodatków,któremogązawieraćsiłęniszczenia.
Smithbyłzażyciaidotychczaspozostałjednąznajwybitniejszychindywidualności
podatkowegoOlimpu33.Jegowkładwmyślpodatkowąwyznaczyłnauceopodatkach
ramy,wktórychprzezdługiczassięrozwijała.Wdalszymciąguwspółczesnateoria
podatkowakorzystazwielutezgenialnegoSzkota.
32
Z.Fedorowicz,Historiapodatków...,s.B/63.
33
A.SmithpochowanyzostałnacmentarzuwCanongate.Nanagrobkuwidniejenapis,któryoddaje
ideężyciaA.Smitha,głosibowiem:nTuspoczywaAdamSmith-autorBogactwanarodów”.