Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
64
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
dozadańpaństwapowinnybyćujęteźródłajegodochodów.Prawarynkupowinny
funkcjonowaćwsposóbniezakłócony,cosprawi,żeprocesygospodarczeniekrępowane
systememnakazówizakazówsamoczynniedoprowadząispołeczeństwo,ipaństwo
dostanudobrobytu29.PodstawowynaciskSmithkładzienamożliwośćbogaceniasię
obywateliwpaństwie.
Nadrodzedorozwojugospodarczego,wzrostubogactwaobywateli,zasobnościprzed-
siębiorcówniemożestaćfiskalizmpodatkowy.Smithformułujetezy,którychtreść
sprowadzasiędoukazaniawspółzależnościzachodzącychmiędzynstanembogactwa”
areakcjąnanieuzasadnionypoziomopodatkowania.StanbogactwajestdlaSmithapo-
jęciemumownym.Utożsamiagozmajątkiemwbardzoszerokimrozumieniu.Twierdzi,
żesurowepodatki,tj.nadmierniewysokie,wywołująnastępstwa,któreniemogąbyć
aprobowanezpunktuwidzeniazarównopaństwa,jakipodatnika.Tezłenastępstwato:
popierwsze,obniżaniesiędochodówpublicznych,apodrugie,zamieraniedziałalności
gospodarczej.Jesttonaturalnareakcjagospodarkinansurowośćpodatku”
.
Zanaturalnei,cowięcej,usprawiedliwioneuważaSmithdziałaniapodatnikapodej-
mowanewodpowiedzinafiskalizmpodatkowy.Wskazuje,żegdysurowypodatek
dotykakapitału,tokapitałówbędzieskłonnywycofaćsięzprodukcji,usług,handlu.
Wycofaniekapitałunieoznaczaoczywiścierezygnacjizdziałalnościgospodarczej.
Oznaczanatomiastdziałaniepolegającenaprzeniesieniukapitałudotakiegopaństwa,
którezapewniawłaścicielowikapitałunprowadzenieinteresówzwiększąswobodą”30.
Wkraju,zktóregokapitałzostałwycofany,obniżająsiędochodypodatkowe.Taobniżka
wynikaztego,żedotychczasowedochodyodzyskuiodpłacyroboczejprzejmujeinne
państwo.Ponadtobudżettracidochodyztytułupodatkówpośrednich.Wycofanie
kapitałuoznaczabowiemtakżezmniejszeniepodażydóbrkonsumpcyjnych.
SurowepodatkiprzynoszązdaniemSmithatylkochwilowekorzyści.Dlatychchwi-
lowychkorzyścinienależyniszczyćźródełdochodu.Nasurowepodatkinakładająsię
następstwawysokichceł.Surowecławcaleniemusząoznaczać,aSmithdowodzi,żenie
oznaczają,odpowiedniowysokichdochodówbudżetowych.Jesttakzuwaginato,że
wysokiecłozachęcadoprzemytu,którymożebyćźródłemgodziwychzysków.Smith
zalecawładzypaństwowejumiarkowaniewkształtowaniuwysokościopłatcelnych,
argumentując,żeniższeopłatycelnedająpewnyiustabilizowanydochód.
RefleksjaSmithadotyczącasurowościpodatkówicełprowadzidowniosku,żenadmier-
nypodwzględemwysokościpoziomobciążeń,któryrozmijasięzmożnościąponiesienia
daninpublicznych,zagrażapaństwu,gospodarceipodatnikom.Podnaciskiempodatku
malejąbowiemsiłygospodarczespołeczeństwa,podatek„wyczerpujegospodarstwo,
czyliwysuszaźródło,zktóregożyje”
.
29
Z.Fedorowicz,Historiapodatków...,s.B/63.
30
A.Smith,Badanianadnaturą...,s.651.