Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
Częśćpierwsza.Zarysteoriipodatku
Przedewszystkimtaniośćtopostulatoszczędnościpoborupodatku.Smithmatuna
uwadzezarównonsumę,jakąpodatekzabierazkieszeniludności”
,jakinsumę,której
dokieszeniludnościniedopuszcza”
.Wobuaspektachchodzioto,abykosztypoboru
podatkówutrzymaćnamożliwienajniższympoziomie.Pozwolitonauzyskanienastę-
pującegoefektu:największyudziałprocentowydochodówpodatkowychprzypadniena
rzeczdobraogólnego,aniebędziepochłanianyprzezadministracjęskarbową.Taniość
poborumazagwarantowaćmożliwąwdanychwarunkachmaksymalizacjędochodów
podatkowychprzezograniczeniewydatkównautrzymanieadministracjiskarbowej.
GdyodnosisiępostulatSmithataniościpodatkudonsumy,jakąpodatekzabiera
zkieszeniludności”
,toniewątpliwiesprowadzasięondokoniecznościograniczenia
wielkiejliczbyurzędnikówskarbowych.WskazujetuSmithoczywistyzwiązekprzy-
czynowo-skutkowy.Imwiększaliczbaurzędnikówskarbowych(rozbudowanyaparat
administracji),tymwiększączęśćsumywpływówpodatkowychpochłaniajądochody
ztytułuichwynagradzania.Jestoczywiste,żetracinatympaństwo.Podatekwpewnych
przypadkachmożestaćsięwłaśnieztegowzględundeficytowy”;będzietakwówczas,
gdywynagrodzenieadministracjiskarbowejpochłoniewcałościdochodypodatkowe.
WkontekściezasadytaniościpodatkuwypowiadasięSmithnatematwadpodatku
„nierozsądnieustanowionego”.Nierozsądnieustanowionypodatek,tj.zbytwysoki
poziomobciążeńpodatkowych,możeobjawiaćswojenegatywnenastępstwawtakispo-
sób,żebędzienhamującowpływałnapracowitośćludu,zniechęcającgodoniektórych
gałęzidziałalnościgospodarczej”
.WtymzniechęcającymoddziaływaniupodatkuSmith
dostrzegaprzyczynypowstawaniastratwdochodachpodatkowychpaństwa.Stratyte
następstwemtego,żenieznajdziezatrudnieniabądźzatrudnieniestraciwielkarzesza
ludności.Atozjednejstronyoznaczabrakdochodówztytułupłacyroboczej,azdrugiej,
zpunktuwidzeniapaństwa,prowadzidoograniczeniaźródełdochodupodatkowego.
Bezwątpienianierozsądnieustanowionypodatekbędzierównieżograniczaćaktywność
kapitału,awięcspowodujebrakinwestycji,czylidoprowadzidoograniczaniaźródeł
dochodu,wtymprzypadkudoograniczaniadochodówztytułuopodatkowaniazysku.
CharakterystycznajesttezaSmithaozwiązku,któryistniejemiędzynierozsądnie
ustanowionympodatkiemadziałaniami,którepodejmująpodatnicy,byskutecznie
uchylićsięodponiesieniaciężarupodatkowego.Smithrozumiemotywyuchylania
sięodpodatkuiusprawiedliwiaje;jednocześniekrytyczniewypowiadasięiodrzuca
zasadnośćstosowaniawtakimprzypadkusankcjiwpostaciwysokichkarpieniężnych
ikonfiskatymajątku.Twierdzi,żemiędzyczynempodatnikaakarąmuszązachodzić
rozsądneproporcje.Gdytychproporcjibraknie,tooznacza,żejednocześniebrakuje
umiaruiroztropnościwładzy.Wówczaskarypieniężneikonfiskaty,njakimpodlegają
nieszczęśnicy,mogąichczęstozrujnowaćipołożyćwtensposóbkreskorzyściom,jakie
społeczeństwomogłobyosiągnąćdziękiuruchomieniuichkapitałów”
.Smithwzywado
zachowaniaumiaruwstosowaniukarpieniężnychikarykonfiskatymajątku,albowiem