Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI•Zdrowieipłodnośćkobiety
tkankamózgowa,sąwrażliwenasteroidypłciowe,które-tworzączwiązkizneuroprze-
kaźnikami(aminybiogenne)-mogąsięprzyczyniaćdopowstawaniarozmaitychefek-
tówwsferzeemocjonalnej,zwłaszczaseksualnej.Niewyjaśnionajestjeszczerolaszy-
szynki.Wiadomotylko,żemelatonina-głównyhormonszyszynki-wpływana
dojrzewaniepłciowe.Szyszynkaregulujereakcjeorganizmunaświatło,przyczymja-
snośćzmniejsza,aciemnośćzwiększastężeniemelatoniny.Wpływatonaregulację
iutrzymywanierytmudobowego.Jednakmelatoninahamujerozwójgonad.
Zasadniczymelementemdojrzewaniapłciowegojestpowstanieukładuwspółzależ-
nościiwspółdziałaniamiędzypodwzgórzem,przysadkąigonadami,czyliukładem
sprzężeniazwrotnego.Jegomechanizmpoleganatym,żedostateczniedużestężenia
hormonówwekrwi,produkowanychprzezgruczołypodporządkowane(jądra,jajniki),
wpływająhamująconazachowaniesiępodwzgórzaiprzysadki.Zbytmałenatomiast
stająsięsygnałemdoichaktywności,nasileniasiędziałalnościgonad,atymsamymdo
produkcjitestosteronuczyestrogenów.
Wdziałaniutegomechanizmuwystępująsprzężeniazwrotnedodatnieiujemne,
aichwpływmożebyćwidocznynadrodzepętlidługiej(podwzgórze-gonady)lubpętli
krótkiej(podwzgórze-przysadka).Objawiasiętowytworzeniempulsacyjnegocharak-
teruwydzielaniagonadotropinzamiastwydzielaniatonicznego,któremamiejsceprzed
pokwitaniem.Integrującąrolęwtymprocesieodgrywakoramózgowa.Kształtowanie
sięukładusprzężeńzwrotnychschematycznieprzedstawiononarycinie4.
Zrozumienie,jakieelementyskładająsięnastrukturętejosiijakkształtująsięich
funkcjewydajesięniezbędnedorozumieniatychprocesów.
Podwzgórzetoobszartkankimózgowejtużzaskrzyżowaniemnerwówwzrokowych.
Jegokomórkiłącząsięprzezswojewypustkizinnymiośrodkamiwmózguiprzysadką
mózgowąleżącąwzagłębieniukostnympodstawyczaszki,zwanymsiodłemtureckim.
Powstającewpodwzgórzuhormonynazywanesączynnikamiuwalniającymi,hormo-
namiuwalniającymilubliberynami.Ichdziałaniepoleganauwolnieniukomórektro-
powychwprzysadce,copozwalanawydzielaniezjejprzedniegopłatahormonówpo-
budzającychdziałaniegruczołówpodporządkowanych,takichjak:tarczyca,nadnercza,
jajnikiczyjądra.Gruczołyte,stymulowaneprzezprzysadkę,produkująwłasnehormo-
ny,któreoddziałująnainnenarządyitkankidocelowe.
Innagrupahormonówprzysadkowychdziałanazasadziehamującegowpływuna
przysadkęczyteżinnegruczoły.Takiehormonynazywanesąinhibitorami.
Hormonypowstałewpodwzgórzudostająsiędogruczołowejczęściprzysadkimóz-
gowejdrogąnaczyńkrwionośnych,stanowiącychukładwrotnypodwzgórza.Odmien-
nośćsposobówwydzielaniatychhormonówukobiet(cykliczny)iumężczyzn(tonicz-
ny)jestefektemmaskulinizacjipodwzgórzaprzezpłodoweandrogenynadnerczaijąder
wewczesnychokresachciąży.Braktakiegodziałaniawprzypadkupłodówżeńskich
umożliwiazachowaniewrażliwościnadziałanieestrogenów.
Dlaprzebiegudojrzewaniaistotnesąuwalnianehormonygonadotropoweprzysadki,
pobudzającejądraijajnikidoprodukcjiwłasnychhormonów-testosteronu,estroge-
nówiprogesteronu.Prolaktyna,którejuwalnianieodbywasięnainnejdrodzeniżpozo-
stałychdwóchhormonówgonadotropowych,działapobudzającogłównienagruczoł
piersiowy.Cyklicznysposóbwydzielaniagonadotropinjestzgodnyzprzemianami
wpęcherzykujajnikowym.Hormonyuwalniającepodwzgórzapozwalająnauwolnienie
6
