Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
AgnieszkaKijewska
rzająca,przeciwstawiasięjakbyDpoprzekątnejD(exdiametro)
formiedrugiej,stworzonejistwarzającej4.Możnanatomiast
powiedzieć,żeformadrugaitrzeciaznajdująsiędosiebie
wopozycji,gdyżobiesąstworzone,alejednastwarza,adruganie.
Wzacytowanympoprzedniofragmenciepierwszaformana-
tury:niestworzonaastwarzającautożsamiałasięzBogiempoję-
tymjakoPierwszaprzyczynacałejrzeczywistościijejniestworzone
pryncypium.Agdzierealizująsiępozostałeformynatury?DPierw-
sząformą-jaksądzę-ujmujesięwPrzyczyniewszystkiego,co
jesticoniejest;drugązaśwprzyczynachprymordialnych,trze-
ciąwtym,coujawniasięzasprawąnarodzinwczasieimiejscuD5.
PierwszaiczwartaformanaturydotyczązatemBogaujętego
razjakoPrzyczynarzeczywistości,drugirazjakojejceliwypeł-
nienie,któregopoznanieprzekraczamożliwościpoznawczeludz-
kiegointelektuidlategoEriugenazaklasyfikowałtęformęnatu-
rydotego,DconiemożliweD.Drugaiczwartaformanaturyopisują
rzeczywistośćstworzoną:naturadrugadotyczyustanowionych
wSłowieBożymprzyczynprymordialnych,anaturatrzeciaobej-
mujeskutkitychprzyczyn,którezrealizowałysięwokreślonym
miejscuiczasie.Niemożnajednakstwierdzić,żezaprezentowa-
nyprzezEriugenęczwórpodziałnaturywyznaczaróżne,ontycz-
nepoziomyrzeczywistości.Sątoraczejróżnetheoriae,czyliróżne,
możliwesposobypoznawczegopodejściadorzeczywistości6.
Świadczyotymfakt,żeformapierwszaiczwartadotyczątego
samego,leczróżnieujętegoDprzedmiotuD,amianowicieBoga.
Aponadtoformyteopisywanesąjakoprzeciwstawiającesięsobie
nawzajem:formapierwszaprzeciwstawiasiętrzeciejiczwarta
drugiej,awłaśniezasadaniesprzecznościjestpodstawowympra-
wemkierującymludzkimmyśleniem.Regułyrządząceludzkim
poznaniemwyznaczajązatemgraniceiformydyskursunatemat
natury.Metodapodziałuianalizy,czyschematwylewuipowro-
4Por.PPI,442A,s.61.
5PPI,442B,s.61.
6Por.D.Moran,ThePhilosophyofJohnScottusEriugena.AStudy
oftheIdealismintheMiddleAges,Cambridge1989,s.261:DWhathe
(sc.Eriugena)intendstoshowisthatthefourdivisionsarefourways
oftalkingaboutorviewingthedivinerealityD.
