Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘPDOKSIĘGITRZECIEJ
1.ZARYSPROBLEMATYKIKSIĘGITRZECIEJ
Periphyseon,monumentalnydialogWychowawcyzUczniemto-
czonynakartachpięciuksiąg,rozpocząłsięodokreśleniatego,
cojegouczestnicyrozumiejąpodterminemnatura-physisoraz
odwyróżnieniapodstawowychjejform.Naturajestnajogólniej-
szympojęciemobejmującymzarównobyt,czylito,copodpada
podzmysłyiintelekt,orazniebyt,określanyjakoto,cowymyka
sięwszelkimujęciomzmysłowymiintelektualnym1.Takrozumia-
nanaturaobejmujezarównoBoga,jakistworzenie,dlatego
wydajesięoczywiste,żepodstawowymkryteriumrozróżnianiajej
formbędzieróżnakombinacjawłaściwości:stworzony-niestwo-
rzonyorazstwarzający-niestwarzający:
Takiwłaśniebył,jaksądzę,wspomnianywyżejczwórpodziałpo-
wszechnejnatury,mianowicienajpierwpodziałnatęformęczy
postać,którastwarzainiejeststworzona,jeśliwsposóbwła-
ściwymożnaokreślićformączypostaciąPierwsząprzyczynę,
któraprzekraczakażdąformęipostać,podczasgdyjest
nieforemnympryncypiumwszystkichformipostaci(ł).Dru-
gipodziałjestpodziałemnato,cozarównojeststworzone,jak
istwarza;potymidzietrzecinato,cojeststworzoneinie
stwarza,potemczwarty:nato,coaniniejeststworzone,ani
niestwarza2.
Zewzględunateróżnekombinacjewyróżnionychwłaściwo-
ściposzczególneformynaturyprzeciwstawiająsięsobienawza-
jem,układającsięwkwadratopozycji3.Pierwszaforma,którajest
niestworzonaistwarza,stoiwsprzecznościzformątrzecią,stwo-
rzonąiniestwarzającą,zaśformaczwarta,niestworzonainiestwa-
1Por.Eriugena,Periphyseon.KsięgaI(dalej:PPI),441A,tłum.
A.Kijewska,Kęty2009,s.59.
2Por.Eriugena,Periphyseon.KsiegaII(dalej:PPII),524D-525B,tłum.
A.Kijewska,Kęty2010,s.39-41.Por.PPI,441B-442A,s.59-61.
3Por.S.Gersh,ConcordinDiscourse.HarmonicsandSemioticsin
LateClassicalandEarlyMedievalPlatonism,Berlin-NewYork1996,
s.71-72.
