Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zaryspatofizjologiikomórki
17
Zmianybiochemicznewkomórceumierającejna
drodzeapoptozy
Wprocesieapoptozyzachodzązmianywbudowiebłonykomórkowej,
dochodziprzedewszystkimdozaburzeńasymetriiwrozmieszczeniufos-
folipidówbłonowych.Wkomórceapoptotycznejfosfatydyloserynaekspo-
nowanajestnazewnętrznejwarstwiebłonykomórkowej.Ważnymaspek-
temapoptozysązmianyfunkcjonalnemitochondriów.Apoptozajestściśle
kontrolowananapoziomiemitochondriów.Kluczowymparametrem,któ-
ryokreślazaburzeniafunkcjitychorganellipodczasapoptozy
,jestspadek
potencjałuelektrochemicznegonawewnętrznejbłoniemitochondrialnej.
DotychzmiandochodzijeszczeprzedfragmentacjąDNA.Gdydocho-
dzidospadkupotencjałuelektrochemicznegonawewnętrznejbłoniemi-
tochondrialnejponiżejkrytycznejwartościtzw.potencjałubramkującego,
sprzyjatootwieraniutzw.megakanałówmitochondrialnych.Prowadzi
todoapoptozywsposóbnieodwracalny
,ponieważnastępujeuwolnienie
zprzestrzenimiędzybłonowejmitochondriówdocytoplazmywielubiałek
apoptogennych,takichjak:cytochromc,czynnikindukującyapoptozę
AIF,prokaspazy2,3i9.Kolejnymibardzoważnymetapemapoptozy
jestdegradacjaDNA,któraprzebiegaetapowo,anastępniedochodzido
aktywacjispecyficznychenzymówproteolitycznych–kaspaz.
Białkabiorąceudziałwapoptozie
Kluczowymmomentemwindukcjiapoptozyjestaktywacjajejgłównych
wykonawców–proteazcysteinowych–kaspazorazendonukleaz.Głów-
nymibiałkami,którezaangażowanesąwrealizacjęprogramuapoptozy
uwszystkichorganizmów,sąkaspazy
.Termintenzostałporazpierwszy
użytyprzezThornberryiLazebnikaidodziśjestkojarzonyzprocesem
apoptozy
.Działaniekaspazjesthierarchiczne,cooznacza,żesąaktywo-
wanewściśleokreślonejkolejności.Kaspazysąsyntetyzowanewposta-
cinieaktywnegoproenzymuiwtakiejpostacisąobecnewewszystkich
komórkachsomatycznych.Aktywnąenzymatycznieformąkaspazjestte-
tramer,którymożepowstaćwwynikuautoproteolizydwóchcząsteczek
prokaspazyiskładaniapodjednostek,atakżewwynikudziałaniainnych
kaspaziproteaz,jaknp.proteazyserynowejcytotoksycznychlimfocytów
T
,tzw.granzymuB.Znanychjestponad14kaspaz,alenajistotniejsząrolę
odgrywająkaspazy8,9i3.Wyróżniasiękaspazyinicjatorowe,biorące
udziałwrozpoczęciuprocesuapoptozy
,doktórychnależąkaspazy8,9
i10,orazaktywowaneprzezniekaspazyefektorowe,wykonawcze,doktó-
rychnależąkaspazy3,6i7.