Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
JoannaKurczewska
sięzwracakużyciuzbiorowemu,aleduchowośćtaposiadawłasnyswójukład
zrozdziałemfunkcjipsychicznychpomiędzygrupamispołecznymiijestrównie
złożonąjakduchowośćjednostkiwswoimzakresie”36.
Wierzyłteż,żewłaśniemetodaDurkheimowskaDodpowiedniouzupełniona
przezuwzględnieniezjawiskduchowościspołecznej,rozpatrywanejbezpośred-
nio,doprowadzićbymusiałaprostądrogądopsychologiispołecznejodrębnej
odindywidualnej”37.
PowyższyzwiązekmiędzyBalickimaDurkheimem(ciekawe,czygdyby
DurkheimznałBalickiego,uznałbygozaswegopilnego,choćsamodzielnego
ikrnąbrnegoucznia,czyprzeciwnie,zazdeklarowanegoheretykaszkołyDurk-
heimowskiej)niejestjedyny.Wgręwchodząjeszczeinnepowiązaniamiędzy
nimi.Wspomnęokilkunajważniejszych.ZarównoDurkheim,jakiBalickipró-
bowaliproblematykęepistemologicznązsocjologizować.Tenpierwszy,rzecby
można,uspołeczniałKantowskiekategoriepoznania:zajmowałsiępowiąza-
niemtakichkategoriipoznaniajakczas,przestrzeń,ciągłośćzodpowiednimi
rodzajamistrukturyspołecznejorazwyjaśnianiemichtreściprzezusytuowa-
nieichwtreściświadomościzbiorowej.Balickinatomiastuczyniłzpsychologii
społecznej,adokładniejzespołecznejpsychologiipoznania,społecznąpsycho-
logięwiedzy,azcałejsocjologiisyntetycznej-socjologięwiedzy.
Wtejdziedzinie,podkreślmy,wystąpiłajednakznaczącamiędzynimiróż-
nica-DurkheimdostosowywałdostrukturgrupspołecznychtradycyjneKan-
towskiekategoriepoznania,natomiastBalickistanomświadomościzbiorowej:
wrażeniom,wyobrażeniom,sądomipojęciom,przyporządkowywałróżneele-
mentyorganizacjispołecznej(różnegrupyspołeczne).
Jednaknajbardziejfascynująceintelektualniesąichpróbyprzeprowadze-
nianatereniesocjologiiiunctimmiędzyspołeczeństwemjakorzeczywistoś-
ciąobiektywnąaświadomościąspołeczną(rzeczywistościąsubiektywną).
UDurkheimapróbatapolegałanawykazywaniuzwiązkówmiędzysferąkul-
turyispołeczeństwem,natomiastuBalickiegoprzejawiłasięwdopasowywa-
niuspołecznejczęściświadomościindywidualnejdoposzczególnychrodzajów
grupspołecznych,wyróżnionychgłównienapodstawiekryteriumstruktury
ifunkcji.Możnabyteżpowiedzieć,żekulturaispołeczeństwomogąstaćsię
uDurkheimajednościąpoprzezprocesobiektywizacjitreściświadomościzbio-
rowej38,uBalickiegozaśDduszazbiorowa”ispołeczeństwomogąteżzłączyć
sięwrównoczesnymprocesiedyferencjacjiiintegracjiświadomościspołecznej
istrukturobiektywnych.To,coichtutajjeszczeróżni,toinnepodejściedo
możliwościwykorzystywaniazobiektywizowanejświadomości(kodeksypraw-
neitd.)dobadaniaświadomościzbiorowej.DlaDurkheimazobiektywizowane
36Z.Balicki,Psychologiaspołeczna,op.cit.,s.33.
37Ibidem,s.31.
38PisałamotymszerzejwartykuleKoncepcjaprawawsocjologiiEmilaDurkheima,w:Prawo
wspołeczeństwie,red.J.Kurczewski,Warszawa1975,PaństwoweWydawnictwoNaukowe,szcze-
gólnies.91-100.
