Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Parlamentaryzmwpolskiejmyślipolitycznejwlatach1957–1970
29
niezwyklemocną2;miałonbyćjedynymorganemustawodawczym,podjego
zwierzchnictwemikontroląmiałydziałaćwszystkieinneorganypaństwa.Jed-
nakżepanującywczasieuchwaleniakonstytucjiwybitniecentralistycznyizbiu-
rokratyzowanymodelzarządzania,eksponującyrolęwąskichgremiówkierow-
niczych,niepozostawiałzbytwielemiejscadladziałalnościSejmu3.Zwoływany
dwarazydorokunakrótkiedwu-,trzydniowesesje,przynikłejaktywnościswych
komisji,niemiałpoprostuwarunkówdlaaktywniejszejdziałalności.Byłciałem
biernieakceptującymnieliczneprzedkładanemuprzezrządprojektyustaw,nie
sprawującymprzytymżadnejrealnejkontrolinadadministracjącentralną.Był
dekoracją,odświętnąfasadąnaponurymgmachustalinowskiegosystemu.Ażdo
wiosny1956r.pozostawałnauboczużyciapolitycznegonaszegokraju.
Kryzyssystemustalinowskiego,stopniowonarastającypośmierciswego
twórcyisymbolu,spotęgowanyprzezwstrząsmoralno-politycznyzwiązany
zprzebiegiemXXZjazduKPZR,stworzyłmaterialneprzesłankidladyskusji
ustrojowych,wymuszanychtakżeprzezkoniecznośćposzukiwanianowychdróg
potwierdzającychlegitymizmizwiększającychefektywnośćinstytucjipolitycz-
nych.
Oskalizniewoleniaspołeczeństwaimyślipolitycznejtamtychlatświadczy
takżeto,iżimpulsdopublicznejdebatyustrojowej,wtymrównieżnatematroli
Sejmuwmechanizmiewładzy,musiałwyjśćzkierownictwapolitycznegokraju.
FunkcjęzaczynuspełniłozwłaszczawystąpieniepremieraJózefaCyrankiewicza
nawiosennejsesjiSejmu23kwietnia1956r.4Głównetezytegoprzemówienia
Cyrankiewiczpowtórzyłirozwinąłwkilkamiesięcypóźniej,wswejmowiesej-
mowejzpoczątkówwrześnia5.Niezależnieodpozytywnejroli,jakąobatewystą-
pieniaodegrałydlazapoczątkowaniaipogłębieniadebatypolitycznej,obnażyły
onecałkowitąbezsilnośćSejmuiskładającychsięnaniegoformalnychreprezen-
tantówspołeczeństwa.Wywołałyprzytymsarkastycznąuwagęprof.Kazimierza
Biskupskiego,wskazującegonaparadoksalnąsytuację,kiedytotroskaowłaściwą
rangęSejmuwyszłanajpierwiprzedewszystkimzustpremierarządu,adopiero
potemzostałapodjętaprzezsamychposłów6.Zdrugiejstrony,deklaracjapre-
miera,żeHrządjestzdecydowanyzrobićwszystko,byułatwićSejmowispełnia-
niejegoobowiązku”,azwłaszczajegoenuncjacja,iżHztymwiększąznaszej
2M.Sobolewski(Zproblematykisocjalistycznegoparlamentaryzmu,HPaństwoiPrawo”
12/1956,s.955)mówinawet,iżHjesttonajdalejposunięta–jaktylkopraktyczniemożliwe
–nadrzędnośćkompetencyjnaparlamentu”.
3Por.S.Zawadzki,EwolucjakoncepcjisocjalistycznegoparlamentuwPolsceLudowej,
HPaństwoiPrawo”7/1984,s.22.
4Zob.Sprawozdaniestenograficznez18posiedzeniaSejmuIkad.,23IV1956r.
5Zob.Sprawozdaniestenograficznez24posiedzeniaSejmuIkad.,5IX1956r.
6Por.K.Biskupski,Władzailud,Warszawa1956,s.57.
