Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
PaństwaGrupyWyszehradzkiej:pomiędzyprzeszłościąateraźniejszością…
władzydemokratycznej:parlament,rząd,sądownictwo.Gdyw1932rokupremie-
remzostałGyulaGömbös,Węgrywbardzokrótkimczasiestałysięoficjalnym
sojusznikiemWłochizwolennikiempolitykiAdolfaHitlera.Tooznaczałofaszy-
zacjęsystemupolitycznegopaństwa.Premiergłośnomówiłokoniecznościrewi-
zjigranicyzCzechosłowacją.ŚmierćGömbösaw1936rokuosłabiłaniecorady-
kalizacjępolitykiwewnętrznejizagranicznejWęgier.Gdyw1939rokuwybucha
IIwojnaświatowaWęgryopowiedziałysiępostronieIIIRzeszy,niezgodziłysię
jednaknapomocwwalceprzeciwkoPolsce
19.
ZupełniewyjątkowoprzedstawiasięsytuacjapolitycznamiędzywojennejCze-
chosłowacji.Krajten,jakojedynywEuropieŚrodkowejiWschodniej,atakżejeden
znielicznychnacałymkontynencie,przezprawiecałyokrespomiędzyIiIIwojną
światowąpozostawałdemokratyczny.Byłotoniewątpliwiezasługąosobistych
poglądówwieloletniegoprezydentaTomdšaGarrigueMasaryka.Scenępolityczną
zdominowałarywalizacjaorazwspółpracapartyjnarozgrywającasiępomiędzy:
RepublikańskąPartiąLuduRolniczegoiMałorolniczego(czes.Republikdnskd
stranazemědělskéhoamalorolnickéholidu-RSZaML),którąpowszechnienazywa-
noPartiąAgrariuszy,NarodowąDemokracją(czes.Československdndrodnide-
mokracie-ČND),Socjaldemokracją(czes.Československdsocidlnědemokra-
tickdstranadělnickd-ČSDAD),NarodowymiSocjalistami(czes.Československd
stranandrodněsocialistickd-ČSNS)iPartiąLudową(czes.Československdstra-
nalidovd-ČSL).Przedstawicieletychpięciupartiiw1921rokustworzylikoalicję
zwanąpiątka(pětka),któraprzezkilkalatdecydowałaolosachpaństwa.Później
koalicjętworzyłosześćiosiempartii.Pozaparlamentarnymośrodkiemwpływuna
życiepolitycznebyłagrupaHrad(zamek)skupionawokółprezydentaT.Garrigue
Masaryka.NależypodkreślićsilneobawypolitykówurzędującychwPradze
przedmożliwościąuzyskaniawiększejswobodyprzezSłowaków.Lidernajwięk-
szejpartiinaterenieSłowacjiSłowackiejPartiiLudowej(sł.Slovenskdrudovd
strana-SES)ks.AndrejHlinkaprzezwielelatwalczyłouznanieautonomiidla
swojegokraju.Jesienią1938roku,jużpośmierciks.HlinkiSłowacjauzyskała
autonomię,podczasgdyCzechosłowacjazmuszonazostaładoprzyjęciareżimu
autorytarnego.Wmarcu1939rokuCzechyiMorawystałysięczęściąIIIRzeszy,
aSłowacjatworzyłaswojepierwszeniepodległepaństwo
20.
ReżimdemokratycznywPolscefunkcjonowałwlatach1918-1926iopierałsię
naprzepisachKonstytucjimarcowejz1921roku.Zakończyłgoprzewrótmajo-
wy,poktórymwładzaprzeszławręcemarszałkaJózefaPiłsudskiego.Rozpoczął
ontworzenieobozuosób,którewspierałybyprzemianywpaństwie.Sanacja
oznaczałaumacnianieautorytaryzmu.Natomiastkwestiądyskusyjnąjestto,czy
wtamtychwarunkachprzekształceniereżimuzdemokratycznegonaautorytarny
byłopotrzebne.Niewątpliwieprzejawywolnościpolitycznejzostałyograniczone,
umacnianocentralizmwładzy,doszłodozwiększeniawpływuwojskanażycie
19Ibidem.
20A.CZYŻ,S.KUBAS:CzechyiSłowacjał,s.33-53.
