Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
PiotrWęcowski
idokładne.Metodatapozwalajednakzdobyćinformacjedotyczącegłównie
ogólnychkierunkówdróg,anieichszczegółowegoprzebiegu.Należyzgodzić
sięzBożenąWyrozumską,wedługktórejHodtworzeniesiecikomunikacyjnej
wszczegółachjestmożliwewpewnejmierzedopierodlaw.XVI,adlaokresów
wcześniejszychbezpieczniejjestoperowaćjedyniekierunkamidróg”.Jeszcze
trudniejodtworzyćprzebiegdróglokalnych,łączącychmałewsieiskupiska
osadniczeznp.okolicznymkościołem,młynem,targiemlubsąsiedniąosadą.
Oowychlokalnychdrogachnajstarszeźródłazazwyczajmilczą.
Średniowiecznedroginiemiałystałych,ubitychnawierzchni.Wykorzysty-
wanonaturalnepodłoże.Najlepiejprezentowałysiędrogipodtwardą,skalistą
lubżwirowo-kamiennąnawierzchnią.Owieletrudniejszedopokonaniabyły
trasyonawierzchnigliniastejlubpiaszczystej.Chociażniekiedyutwardzanoje
chrustem,kamieniamilubdylami,jednakwczasiedeszczulubroztopówroz-
miękały,utrudniającalboiuniemożliwiającporuszanie.Zmianapórrokulub
teżpowodzieczęstozmuszaływędrowcówdoomijaniatradycyjnegotraktu
iszukaniaprzejezdnegoodcinka.DroginiebyłyzresztąHodgórnie”wyznaczo-
ne.Powstawałyoneniejakonaturalnie.Podróżnicybralipoduwagędogodne
przeprawyprzezrzeki,staralisięomijaćnaturalneprzeszkodyitp.Bogatsipo-
dróżowalikonnolubnawozie,azimąnp.nasaniach,biedniejsimusielizwyk-
leiśćpieszo.Konnomożnabyłopokonaćdziennienawetokoło30-35km,
wozemzaśokoło25km.
Zarównowśredniowieczu,jakiwXVIw.istniaływPolscedwiekategorie
dróg.Drogigłówne,publiczne(tzw.gościńce)orazdrogilokalne.Tepierwsze
byłydostępnedlawszystkich.Znajdowałysięonepodopiekąwładcy,apo-
dróżująceponiejosobycieszyłysiętzw.miremdrogowym.Wzamianzaopie-
kęnadrodzepublicznejpodróżnicy(zwłaszczakupcy)bylizobowiązanido
trzymaniasięwytyczonychtraktów.Takzwanyprzymusdrożnywiązałsię
zkomoramicelnymi,naktórychpobieranoopłatymytniczezaprzewożone
towary.Jeżeliuzyskałynatospecjalnyprzywilejmonarszyosobyprywatne,
tomogłytakżeonepobieraćopłaty,gdyprzezichposiadłościprzebiegałydro-
gi.Właścicielecibylizobowiązanizaopłatydrogowedbaćostangościńców.
JużwdrugiejpołowieXVw.JanOstrorógzachęcał:Hdlazapobieżeniakłót-
niomzachodzącymmiędzypodróżnymi,niechcącymisobiepowąskichdro-
gachustępować,wypadapodwójnedrogiwszędziepogościńcach,osobliwie
pomostach,porobić[…]Jaktylkodwierównoległedrogipozakładanebędą,
zniknązajeżdżaniasięikłótniemiędzypodróżnymidotądzwykłe”4.Apeleta-
kienienawielesięzdawały.Nakazbudowygościńcówszerokichna10łokci
(ok.6m)wprowadziładopierokonstytucjasejmowaz1569r.Troskaostan
drógwynikałnietylezdbałościopodróżnych,ilezpowodówfiskalnych.Jak
stwierdzonowlustracjidrógwojewództwakrakowskiegoz1570r.:Htamcła
ubywa,gdziefurmangęstyniejedziedlazłejdrogi”5.Nicwięcdziwnego,że
władcyprzypominaliokoniecznościdbaniaogościńce.Naprzykładw1534r.
4J.Ostroróg,OnaprawieRzeczpospolitej,wyd.A.Pawiński,Warszawa1884,s.173.
5Lustracjadrógwojewództwakrakowskiego...,s.5.
