Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
MartaPiber-Zbieranowska
rystykę)oznaczononatomiasttylkonaterenachnależącychwspółcześniedo
Polski41.
Perthées,choćniebrałbezpośredniegoudziałuwpracachdemarkacyj-
nych,byłjednymzkartografówopracowującychmapydelimitacyjneidemar-
kacyjnewzwiązkuzpierwszymrozbioremPolski.Najstarszazporozbioro-
wychmapgranicznychjegoautorstwapochodziz1774r.Zostaławykonana
wskaliokoło1:470000zprzeznaczeniemdlapolskichkomisarzygranicz-
nych,którympowierzonowytyczeniegranicyzAustrią.Przedstawiagranicę
polsko-austriackąodrzekiBiałejpoDniestr,zgodnieztraktatemakcesyjnym
z18września1772r.42NamapieoznaczonodopływyWisłyorazosadynadwiś-
lańskie;naomawianymtereniesąto:Babice,Brzezinka,Pławy,Monowice
iOświęcim.W1780r.Perthéessporządziłdlakróla,napodstawieurzędowych
mapdelimitacyjnych,trzyatlasynowychgranicRzeczypospolitejnaodcin-
kachzmienionychprzezpierwszyrozbiór.Każdyznichobejmowałgranicę
zinnymzaborcąizostałopracowanywjednejskaliokoło1:43000.Atlasdo-
tyczącygranicypolsko-austriackiejskładasięz65sekcji,każdaowymiarach
44×25cm43.NainteresującymnastereniegranicaprzebiegałanaWiśle.Na
treśćposzczególnychmapskładasięsiećosadnicza(zróżnicowanooznaczenia
miastiwsizkościołem)idrożna,ukształtowanieterenu,hydrografia(zozna-
czeniemmłynów,bagienitrzęsawisk)irozmieszczeniesłupówgranicznych
polskichiaustriackich.
DlaterenówzabranychprzezAustrięw1772r.pierwsząmapąopraco-
wanąporozbiorzebyłozdjęcietzw.polityczne,wykonanepodkierunkiem
JózefaLiesganigawlatach1772-1774.Opartojenapobieżnejtriangulacji
ipowierzchniowychpomiarachterenowych,opracowującnajpierwwskali
1:72000(rękopis,1775r.),apotempoprzeróbkachipoprawkachcałośćwy-
danow1790r.wskalizredukowanejdo1:288000,na42arkuszach44.Natreść
mapyskładasięsiećosadniczaidrożna,szczegółowahydrografia,ukształ-
towanieterenuischematycznezalesienie.Nazewnictwopodanowpolskim
brzmieniu.
41MapyszczegółowePerthéesaniesąwolneodbłędów.Najwięcejzastrzeżeńbudzi
przedstawienieelementówpowierzchniowych(lasy,jeziora,bagna)orazlokalizacja
miejscowości.Siećdróg,choćgęsta,opartajestgłównienarozmieszczeniuosad.Zda-
rzająsięteżnieścisłościwrysunkusieciwodnej.
42AGAD,ZbiórKartograficzny90-8.
43AGAD,ZbiórgeograficznyStanisławaAugusta,AKP59.Oświęcimznajdujesięnasek-
cji1.HenrykBartoszewiczpodaje58sekcji(tenże,KartografkrólewskiHermannKarolde
Perthées(1740–1815)ijegodziełakartograficzne,www.rokmapy.pl/pl/galeria-map/200-rocz-
nica-smierci-pertheesa(dostęp:31.01.2017).
44RegnaGaliciaeetLodomerie[…],Wiedeń,Staatsarchiv,Kriegsarchiv,BIXa381.Oświę-
cimijegookoliceznajdująsięnaark.2;arkuszsięganapołudniudoliniiWilkowi-
ce-Międzybrodzie-Jaszczurowa.Zob.:CentralnykatalogzbiorówkartograficznychwPolsce,
z.5:Wieloarkuszowemapytopograficzneziempolskich1576–1870,cz.1:Tekst,oprac.T.Pać-
ko,W
.Trzebiński,Wrocław1983,poz.26.Wydanie2.z1824r.(zniewielkimiuzupeł-
nieniamiwprzebiegudróg),Oświęcimznajdujesięnaark.7.
