Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Praca–ujęciedefinicyjneigenezazekonomicznejperspektywy
21
Rewolucjaprzemysłowaprzyniosłamechanizacjęiindustrializację,które
spowodowaływypieranieludzkiejpracyprzezmaszyny.Mechanizacjajestro-
zumianajakoproces,wktórymzastąpionoczynnośćręcznączynnościąwy-
konywanązzastosowaniemenergiimechanicznejlubinnej30.Mechanizację
częściową,charakterystycznądlaprodukcjizprzełomuwiekówXIXiXX,
charakteryzujeto,żeoperacjepodstawowewykonywanesąprzezmaszyny
iurządzenia,natomiastoperacjepomocnicze–ręcznie.Rozwójtechnikispo-
wodowałprzejściedomechanizacjikompleksowej,opartejprzedewszystkim
napracymaszyn,wktórejwdrugiejpołowieXXwiekupojawiłysięelemen-
typrogramowegosterowaniaurządzeniami,związanezrozwojemelektroniki
iinformatyki,coumożliwiłopełnezautomatyzowanieprocesówwytwórczych,
przyudzialekontrolisprawowanejzestronyczłowieka.Bezdyskusyjnewydaje
sięstwierdzenie,żemechanizacjaiautomatykadoprowadziłydoczęściowej
eliminacjipracyludzkiejzprocesuprodukcji.Mechanizacja,ograniczającpracę
rąk,zmniejszyławysiłekfizycznyczłowiekaizmieniłajegorolęwprocesach
wytwórczych,kierującgodoobsługicorazbardziejwydajnychmaszyn.Au-
tomatyzacjapotęgujetezmiany,stwarzajączapotrzebowanienapracowników
oinnychumiejętnościachipredyspozycjachfizycznychipsychicznych31.Współ-
cześnieuważasię,żekompleksowamechanizacjaiautomatyzacjaprodukcjido-
prowadziłydodepersonalizacjiprocesupracy,odebraniapracownikommożli-
wościpełnegorozwojuosobowości,poczuciawolnościiinicjatywy32.
Klasycznenurtyzarządzania–mechanistycznyiadministracyjny,mimo
próbimplementacjiichzałożeńwpraktyce,niezawszeprzynosiłyoczekiwane
rezultatywaspekciewydajnościpracyipełnegopodporządkowaniadecyzjom
kierownictwa.Klasycznaperspektywakoncentrujesięnaprostychregułach
funkcjonowaniaorganizacji,tymczasemwspółczesneprzedsiębiorstwafunk-
cjonująwniestabilnymotoczeniu,sązłożonei/lubrozproszoneorazpodlegają
częstymzmianom.
Nurthumanizacyjny(stosunkówmiędzyludzkich)iwypracowanewjegora-
machzałożeniaprzenosząpunktciężkościrozważańnakwestiezwiązanezpsy-
chospołecznymiaspektamizwiązanymizeświadczeniempracy.Jakjużzaak-
centowanoprzyomawianiupoglądówH.Fayola,koncepcjahumanizacjipracy
wliteraturzeprzedmiotuporazpierwszypojawiłasięnapoczątkuXXwieku
naskuteknasilaniasiędehumanizacyjnychskutkówpracyiuprzedmiotowie-
niaczłowiekawjejprocesie.Korzenietejkoncepcjipowiązanesąbezpośrednio
zideąhumanizmu,którabyłaodXIVwiekujednymzkierunkówrozwojumy-
30T.Pietrzykiewicz(red.),Automatyzacjawprzemyślemaszynowym,WydawnictwoNa-
ukowo-Techniczne,Warszawa1970,s.23.
31Z.Mikołajczyk,Metodyorganizowaniapracywwarunkachnowoczesnegoprzemysłu,
PWE,Warszawa1973,s.17-24.
32J.Wołkowski(red.),Człowiekipraca,InstytutWydawniczyPax,Warszawa1979,s.34.
