Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Program,metoda,metodykaistrukturapracy|19
Opracowywaniesiatkipojęciowejmieścisięwięcnagranicyprawaipra-
woznawstwa,corzutujenakształtitreśćdalszychrozważań21.Istotnymproble-
memmetodologicznymjestnatomiastrozróżnieniedwóchsposobówpodejścia
dorefleksjiteoretycznejnadodpowiedzialnością.Refleksjateoretycznanadod-
powiedzialnościąmożemiećbowiemcharakterdeskrypcjonistycznylubrekon-
strukcjonistyczny22.Wprzypadkubadańnadpojmowaniemodpowiedzialności
takarefleksja,jaktwierdzisięwpiśmiennictwiezzakresuteoriiifilozofiiprawa,
powinnamiećcharakterkomplementarny.Punktemwyjściapowinnobyćzatem
adekwatneprzedstawienieróżnychznaczeńbadanegoterminu,charakterysty-
kasposobówjegoużyciawjęzykuprawnymijęzykuprawniczym(podejście
deskrypcjonistyczne),aopistakistanowićmapodstawęuporządkowaniasiat-
kipojęciowej,zmierzającegodoskonstruowaniamniejlubbardziejodmiennej
odsiatkizastanej(podejścierekonstrukcjonistyczne)23.Trzebawczęścizgodzić
się,żeanalizadeskrypcjonistycznastanowipunktwyjściateoretycznejrefleksji
nadodpowiedzialnościąprawną.Stądzasadniczymmateriałem,naktóregobazie
przeprowadzonazostanieanaliza,będątekstyprawne,orzecznictwooraznauka
prawa(tj.poglądydoktrynyprawniczej).
Innąkwestiąjestto,żeniesposóbchybabadaćznaczeniaterminu„odpowie-
dzialność”,niedotykającprzedmiotuodniesienia.Orzekająccośoprzedmiocie
(orzeczywistości,takżeorzeczywistościtylkopomyślanej),ostateczniemusimy
odwołaćsiędojęzyka.Zresztą,jaktrafniestwierdziłsłynnylogikWillardVan
OrmanQuine:„wziętawcałościnaukapozostajewpodwójnejzależności-od
językaioddoświadczenia”24.Praktycznierzeczbiorąc,przyjęcieokreślonego
sposobupojmowaniaodpowiedzialnościwyznaczawpewnychaspektachzara-
zemsposóbrozstrzygnięciaproblemówdotyczącychsamejodpowiedzialności.
Niniejszapracamastrukturęproblemową:niebędziewniejzatembardzo
wyraźnegooddzieleniaczęścisprawozdawczychorazkrytycznych.Istniejewiele
różnychsposobówpodejściadotematykiodpowiedzialności,reprezentowanych
przezróżnychautorówodwołującychsiędoróżnorakiejmetodologii,siatkipoję-
ciowejiterminologicznej.Natomiastpróbastworzeniajednejspójnejkoncepcji
21Por.Z.Ziembiński,Szkicezmetodologiiszczegółowych…,s.5in.
22Zob.J.Woleński.Filozofialingwistycznaiwspółczesnajurysprudencja,Kraków1967(praca
doktorskaniepublikowana).
23Por.takżeW.Lang,Spóropojęcieodpowiedzialnościprawnej,„ZeszytyNaukoweUMK”
1969,z.37,s.52-53.
24W.V.O.Quine,Zpunktuwidzenialogiki,Warszawa1969,s.64.
