Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DodniazajęciakrajuprzezIIIRzeszęnaWęgrzechobserwowanojeden
znajbardziejdynamicznychprocesówartystycznychwEuropieŚrodkowo-
-Wschodniej,prawdziwyrozkwit
46
literaturymodernistycznej,wktórejnie-
ocenionąrolęodegralipisarzeżydowscy(TamásKóbor,AdolfAgai,András
Komor,ZoltánSomlyó,DezsőSzomory).Dziękiinstytucji,jakąbyłnNyugat”
47
,
literaturawęgierskadokonaławielkiegojakościowegoprzeskoku,przynosząc
rodzimejkulturzesymbolizm(EndreAdy),impresjonizm(ArpádTóth,Gyula
Juhász),oniryzmisurrealizm(GyúlaKrúdy)czypsychoanalizę(GézaCsáth).
Duchrozwojuikunsztustałsięznakiemrozpoznawczymcałegopokolenia
(bezwzględunapochodzenieetniczne).Wydawanoważneksiążki,powsta-
wałydziesiątkiprzekładów,bonNyugat”wypromowałmodęnaczytanie
zachodnichiklasycznychautorów(jakżebliskobyłotymtwórcomdonSka-
mandra”).WezwanynarobotyRadnótipisze:nprzekładLaFontaine’aporzu-
cony.Ojczyznagoniepotrzebuje”[IHN,192],aMáraizauważawDzienniku
(zapisz1943roku):nPlatonadzieławszystkiepowęgiersku;(ś)wielkie
osiągnięcie.Niewielenarodów–nawettewielkie–możesiępochwalićtakim
dokonaniemwlatachwojny”48.
Trudnosiędziwić,żeci,którzyznaleźlisięzdnianadzieńwnowej,wo-
jennejrzeczywistości,niejakoautomatyczniewykorzystalidojejopisuję-
zyk,którymposługiwalisiędotąd,anajbardziejintuicyjnądlanichformą
wyrazubyłuprawianywcześniejeksperymentliteracki.Pokoleniuznako-
miciewykształconychpisarzyipoetówprześcigającychsięwerudycyjnych
konceptach,bywalcówwiedeńskichkawiarniiparyskichsalonówdanebyło
publikowaćopięćlatdłużej.Niewiedzieli,żeścigająsięzczasem.Wojna
pochłonęłaponadpołowęzłotegopokolenia,większośćniezdążyłaopisać
swoichdoświadczeńlubichzapiskizaginęły,alewocalonychtekstachmożna
dostrzecwysokieambicjeartystyczne,wysmakowanekonceptyiwymagają-
cedużejdyscyplinystrukturypoetologiczne(np.heksametruRadnótiego).
Możnaodnieśćwrażenie,żetwórcynarracjiwojennychwspólnymgłosem
dopominalisięwysokichrejestrówifantazjiartystycznej(zwłaszczagatunko-
wej),ponieważchcielidowieśćtąliteraturąswojejprzynależnościdoświata,
wktórymniezmiennieczłowiekjestmiarąwszechrzeczyiupatrujewolności
wswobodzieprowadzeniaintelektualnychgier,bezwzględunaokoliczności
powstawanialiteratury.
Skłonnośćdopopisówerudycyjnychistylistycznych,atakżedośmiałych
wyborówgenologicznychirytmicznychjestwspólnymmianownikiemksią-
46
Określenietopochodziztytułuksiążki:J.Kőbányai,Amagyar-zsidóirodalomtörténete:
kivirágzáséskiszántás,Budapest2012.
47Ibidem,s.19-259.
48S.Márai,Dziennik,przekł.,oprac.,przyp.iposłowieT.Worowska,Warszawa2004,
s.17.
20
WydawnictwoNaukoweUAM–wszelkieprawazastrzeżone
