Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
BarbaraMyrdzik
naszymiobserwacjami,podejmowanymipoto,abyprzekonaćsiędojego(jej)
prawdziwości”24.Transmisjatradycjiniejestnigdyczystoreproduktywna,gdyż
możebyćtwórczoprzetwarzanaiinterpretowana,możestanowićramydopo-
wstanianowychodkryć.
StanleyFishwGadamerowskiejinterpretacjiodrzucanatomiastmyślonsto-
pieniusięhoryzontów”tekstuiinterpretatora,odążeniudoodczytaniasensu;
odrzucatakżeIngardenowskąkoncepcjępoznawaniadziełaliterackiego.Twier-
dzi,żeniemażadnychmiejscwtekście,któreczekałybynaswojewypełnienie.
Tekstniemażadnejistoty,wewnętrznej,zaprogramowanejintencji,czegoś,
cozgóryokreślałobyjegoznaczenie(sens),leczpowstajewwynikuinterpreta-
cji,którajestsztukąkonstruowania,aniewyjaśniania.Podkreślajednak,żekaż-
dainterpretacjazależyodnwspólnotyinterpretacyjnej”.Jegozdaniem,każda
nwspólnotainterpretacyjna”konstytuujenietylkoswojewłasneznaczenietekstu,
lecztakżetekstjakotaki,iczynitowsposób,wktórymdowolnośćniemaracji
bytu.Napytanie:nCzywszystkowolno?”odpowiadaprzecząco,bonaszaaktyw-
nośćinterpretacyjna(konstruktywistyczna)jestograniczonaprzezzasóbnarzę-
dzi,jakimidysponujemy;zespółprzesądówikonwencjikulturowychorazspo-
łecznych,któreumożliwiająkonstruowanietego,cochcemypoznać,anastępnie
poznanietego,coskonstruowane.Interpretacjaniepotrzebujezewnętrznych
ograniczeń,gdyżsamajeststrukturąograniczeń.Fishkonstatuje(zaHarveyem
Sacksem):niesposóbniepoddaćsięnzniewalającejmocykultury”25.
Pojawiasiętutajproblemwolnościizależnościodtradycji,wymagającyod-
rębnegoopracowania.Wspomnętylkooniektórychuzasadnieniach.Wujęciu
Pierre’aBourdieuhabitusinicjujedziałanianawykowe,będąceniejawną,nie-
wyrażonądyspozycjązachowaniasiętak,anieinaczej(sferęntaksięrobi”).
Wprawdzieautorzastrzega,żeludzkieprzeświadczeniainawykirządzącelogiką
praktycznąniedziałająnaprawachautomatu,sąelastyczne,prowokująreakcje
częstoimprowizowane,poddaneumiejętnymikontrolowanymdziałaniom,ale
nbezodwoływaniasiędoświadomegoplanowaniaczyuświadomionejstrategii
koniecznejdoichosiągnięcia”26.
Gadamer,podobniejakPopperiDonaldDavidson,jestkrytycznywobec
nmitukontekstu”
,przekonania,żeczłowiekjestzamkniętywewłasnychhory-
zontach,paradygmatachiwłasnejkulturze.Podkreśla,żejestotwartynanowe
doświadczenie,któregohoryzontnigdyniejestzamknięty.Dziełosztukiwtej
koncepcjiniejestodzwierciedleniemrzeczywistościpostrzeganejbezpośrednio,
leczjejinterpretacją,azatem-pewnymuniwersum,modelemświatawogó-
le.Wsamymtekściesązawarteprojektyjegoodczytania,aletylkoodbiorca
24K.R.Popper,op.cit.,s.219.
25S.Fish,Jakrozpoznaćwiersz,gdysięgowidzi,[w:]idem,Interpretacja,retoryka,polityka.Eseje
wybrane,red.A.Szahaj,przeł.K.Arbiszewskiiin.,Kraków2002,s.93.
26P
.Bourdieu,TeLogicofPractice,przeł.R.Nice,Londyn1990,s.53,[cyt.za:]A.Bielik-Robson,
op.cit.,s.142.
