Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
JarosławGara
przeżywanejidoświadczanejprzezjednostkęwramachutrwalonegosposobu
organizacjiżyciazbiorowegoorazmodelupaństwowości.Trudnozatemnie
zgodzićsięztwierdzeniem,żeradykalizmczystejwolności,absolutnejwne-
gacjiwszelkichlimitówiograniczeń,wostatecznymrozrachunkuprowadziłby
DprostądrogądoabsurduisamounicestwieniaD
22
.
Truizmemmożesięzatemwydawaćpowiedzenie,żewolnośćobokmożli-
wościniesiezesobąrównieżzagrożenia_oboknadziei,którądaje,możerów-
nieżwywoływaćwidma.Jednymzparadoksówimmanentniezwiązanych
zfenomenemwolnościjestwięcto,żeci,którychonawynosidorangipod-
miotówdecyzyjnych,lubci,którzyjąposiadająjakopodmiotysamostanowiące
osobie,mogąwakciesuwerennegowyboruwogólezanegowaćprawo-
mocnośćideiwolnościjakotakiejlubosobiściezrezygnowaćzniejwimię
różnychmotywacji,iluzjilubkalkulacji
23
.Dlategoteżczłowiekmusizarówno
odkryćmożliwości,którepozwalająurzeczywistniaćwolność,jakinauczyćsię
zniejkorzystaćwkreowaniuswojegoegzystencjalnegostatusquo,pełno-
mocnościipodmiotowejsprawczości.Niesposóbjednaknauczyćsiętegood
razu,bezbłędnieiwsposóbniepozostawiającymiejscanadalsząnaukę.Czło-
wieknabywawięctakąumiejętnośćprzezcałeżycie,wakciewciążponawia-
nego,permanentnegooswajaniasięzwolnościąikorzystaniazniejorazjej
różnychodsłoniwymiarów,gdydokonujezłychidobrych,trafnychinietraf-
nych,rozsądnychinierozsądnych,racjonalnychinieracjonalnych,bezpiecznych
iryzykownychwyborów.Przeżycieidoświadczeniewolnościobarczonejest
zatemsprzecznościami,asamaideawolnościjakoprzewodniejDkierowniczki
działańDludzkichnierazbywazłudna,zawodnainiepraktyczna
24
.
Wtymznaczeniuświadomośćtego,czymjestwolność,niekoniecznie
wpełnipokrywasięzdoświadczeniemwolności.świadomośćwolności
zawszejestartefaktemdoświadczeniawolności.Wolność,którejsiędoświad-
cza,odsłaniateżprzedczłowiekiemto,czegosamaświadomośćniemoże
ukazaćiodsłonić.świadomośćideiwolnościwjejogólnościmożebyćbowiem
oderwanaodkontekstówsytuacyjnychirealiów,wktórychjestonadoświad-
czanaprzezpodmiotwolności.Doświadczeniewolnościjestzatemnieredu-
22
T.Kotarbiński,Oideiwolności,dz.cyt.,s.128.Wanalogicznysposóbkwestiętęujmuje
TadeuszGadacz:DRadykalizmczystejwolnościmusiwięcdoprowadzićdojejsamounice-
stwieniaD.T.Gadacz,Wychowaniedowolności,dz.cyt.,s.147.
23
Wpierwszymprzypadku(negacjiideiwolności)przykłademmożebyćpartianarodowo-
socjalistyczna,którawlatachtrzydziestychubiegłegowiekuwdemokratycznychwyborach
przejęławładzęwNiemczech,zapoczątkowującciągznanychwydarzeńhistorycznychiich
ogólnoświatowekonsekwencje.Zkoleiwdrugimprzypadku(rezygnacjizwłasnejwolności)
przykłademmogąbyćczłonkowiegrupparareligijnychisektwyznaniowych,którzyczęsto
wpierwszejfazieswojejidentyfikacjiztakimigrupamijakoneoficidobrowolnierezygnują
zwolnościosobistej,bezgraniczniepoddającsięwewnętrznejjurysdykcjiiubezwłasnowolnia-
jącejdyscyplinietakiejgrupyorazwolijejprzywódcy.
24
T.Kotarbiński,Oideiwolności,dz.cyt.,s.128.
