Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
lonizowane.Dlategoteżpierwszybiskupwarmiński,Anzelm,obrałBra-
niewozastolicęswejdiecezji30.
GranicadiecezjiwarmińskiejbiegłanapółnocywzdłużPregołydo
Wystruci,stądkupołudniowiwzdłużWęgorapydojezioraMamry,dalej
nawschód-dogranicyzLitwą,następniegranicąlitewskąigranicą
zMazowszemdorzekiOmulew,odjezioraOmulewdowsiKurki,potem
kołojezioraPlusznegodoPasłęki,bywśrodkowymjejbieguprzeskoczyć
narzekęWąskądojezioraDrużno,skądwzdłużElblążkidochodziłado
ZalewuWiślanegoijegobrzegiemwracaładoujściaPregoły.
DwietrzecieterytoriumdiecezjiwarmińskiejnależałodoKrzyżaków,
jednatrzecia-dobiskupawarmińskiego(tzw.DominiumWarmińskie).
Częśćbiskupia(Warmia)byłapodzielonana10komornictw:Barczewo,
Braniewo,DobreMiasto,Frombork,Jeziorany,LidzbarkWarmiński,Olsz-
tyn,Orneta,PieniężnoiReszel.TrzyznichnależałydoKapitułyWarmiń-
skiej,amianowicie:Frombork,PieniężnoiOlsztyn,pozostałychsiedem
podlegałobezpośredniobiskupomwarmińskim.Biskupiaczęśćdiecezji
warmińskiej,zwanaWarmią,pokrywałasięniemaldokładniezpowierzch-
niączterechpowiatów:Biskupiec,Braniewo,LidzbarkiOlsztyn31.
Przełomowymwydarzeniemwhistoriidiecezjiwarmińskiejbyławojna
trzynastoletnia,zakończonazawarciempokojuwToruniuw1466r.,na
mocyktóregozostałzawartyrozejmzZakonemKrzyżackim,aPrusyZa-
chodnieiWarmiaprzeszłypodbezpośredniewładaniePolski.Pozostała
większaczęśćdiecezji(2/
3)utrzymałasięwgranicachpaństwakrzyżackie-
go.TapodwójnaprzynależnośćpaństwowadiecezjimiaławXVIwieku
zadecydowaćojejobliczuwyznaniowym.Biskupwarmińskiotrzymałza-
twierdzeniedotychczasowychprawiprzywilejów,zapewnienieopiekikró-
lewskiejnadWarmiąorazgodnośćsenatoraRzeczypospolitej.Takistan
rzeczyprzetrwałdopierwszegorozbioruPolskiwroku1772.Naskutek
tychwydarzeńbowiemKsięstwoWarmińskieprzestałoistnieć,dobrabi-
skupieikapitulnezostałyprzejęteprzezpaństwopruskie.Celempolityki
pruskiejbyłowyeliminowaniejakichkolwiekwpływówKościołakatolic-
kiego,coujawniłosięwczasiekulturkampfu32.
30A.Szorc,DziejeDiecezjiWarmińskiej(1243-1991),Olsztyn1991,s.18.
31J.Obłąk,Historiadiecezjiwarmińskiej,Olsztyn1959,s.9-10.
32Por.A.Kopiczko,Ustrójiorganizacjadiecezjiwarmińskiejwlatach1525
–1772,Olsztyn1993,s.16-17.
16
