Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kategoriapamięciihistoriografiadziejównajnowszych
odniesienieindywiduumdoprzeszłościwcorazsilniejszymstopniuposługuje
siętym,coAssmannzdajesięwłaśnienazywaćDmemoria”,icojestwytworem
grupowychispołecznychdziałań.
KategoriaDpamięcispołecznej”byłakrytykowanajakohipostazainaduży-
cie,bowiempamiętajątylkokonkretniludzie.Jeślizgodzićsięztakąkrytyką,to
pytanieoDpamięćkomunikatywną”byłobypytaniemprzedewszystkimotreść
rozmowy,opowieści,newsówkrążącychbezpośredniopowydarzeniu.Pytanie
oDpamięćzbiorową”byłobypytaniemoproceswytwarzaniaowych,corazbar-
dziejtrwałychnośnikówpamięci.
Oilepamięćkomunikatywnaodnosisiędowłasnychprzeżyćjednostki,do
tego,coonasamadoznała,aprzeztoprzynależyprzedewszystkimdosferypry-
watnej,rodzinyczymałejgrupyspołecznej,toDpamięćzbiorowa”odnosisiędo
tego,cowtakiczyinnysposóbstałosięjużpubliczne.Chodzioprzeszłośćcałej
zbiorowościiobraztejprzeszłościwświadomościjednostki.DPamięćkomuni-
katywna”ulegakontekstualizacji.Jednostka,nawetodnoszącsięczęstodowłas-
nychdoświadczeń,czerpiączzasobówpamięcikomunikatywnej,umiejscawia
własnewspomnieniawszerszymobrazieprzeszłościzbiorowej.
Jesttoprocesskomplikowanyizawiły,związanyznieustannymsporem
osensiznaczeniegrupowychiindywidualnychbiografii.Aktorzyiuczestnicy
dziejowychzdarzeńbroniąznaczeniaisensuswoichżyciorysówipostępowa-
niawprzeszłości.Niejesttokwestiajedynieichsamopoczucia.Kształtująca
sięDpamięćzbiorowa”niejestobojętnadlaichżyciowychkarieripozycjispo-
łecznej.Takilubinnyobrazprzeszłościuzasadniapretensjedowładzy,presti-
żuiprzywilejówalboteżskazujenamarginalizacjęanawetpogardę42.Jestto
przestrzeń,gdziepamięciindywidualnewchodząwskomplikowanąinterakcję
zcałościążyciaspołecznegoipolitycznego,atakżegdziezaczynatworzyćsię
społecznawięźopartanapoczuciuprzynależnościdookreślonejwspólnotyhi-
storycznejlubnapoczuciuwykluczenia.Napewienaspekttegoprocesuzwraca
uwagęhistoryk:
Pragnieniekształtowaniaprzeszłości,tak,bysprzyjaładumiezwłasnegopo-
chodzenia,jestcechąnatyleludzką,żetrudnojetraktowaćjakoelement
jakiejśkonspiracji.Próbymanipulowaniahistoriąnaroduniesąszczególnie
złowrogie,choćichskutkitrudnotraktowaćjakomoralnieobojętne43.
Zrozumiałewięc,żetakzdefiniowanaDpamięćzbiorowa”,kształtującasię
wmniejlubbardziejburzliwymprocesiespołecznym,niemożebyćjednolita
42Pojęcielegitymizacjiwtymwłaśniehistorycznymkontekścieszerokodyskutuje
uczennicaHabermasa–S.Meuschel,LegitimationundParteiherrschaftinderDDR.
ZumParadoxvonStabilitätundRevolutioninderDDR1945-1989,Frankfurt/M.1992.
43J.Applery,L.Hunt,M.Jacob,Powiedziećprawdęohistorii,tłum.S.Amster-
damski,Poznań2000.
27
