Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
rodzącegosięgłówniezpotrzebyróżnicy,awmniejszymstopniuzeszczególnego
umiłowaniatakiejczyinnejformydefiniowaniaiprzeżywaniasacrum-otym
zagadnieniubędępisałobszerniewdalszejczęściksiążki.Wtymmiejscupod-
kreślęistotnedlaukierunkowaniamoichbadańwystrzeganiesięabsolutyzacji
różnicmiędzyetnicznych,copozwolinazachowanieczujnościwobectenden-
cjinadużywaniakategoriikulturynarodowej,jakrównieżnadostrzeganieod-
miennościwewnątrzdanegospołeczeństwa.
Drugiestanowiskoujmujekulturęjakowłasnośćcharakterystycznądlakon-
kretnejwspólnoty,widzącwniejcałośćnietyledynamicznąirelacyjną,ilewe-
wnętrzniespójnąistabilną,przezcomożliwebyłobyokreślenieatrybutówdanej
kulturynarodowej.Takieujęcienależyraczejdohistoriibadańetnologicznych
iantropologicznych,ustąpiwszymiejscaświadomościwewnętrznegozróżnico-
wania,jednaknadalwywieraprzemożnywpływnasferępublicznąprzezideolo-
gięnacjonalizmuorazzwiązaniezinstytucjamipaństwanarodowego.Obszernie
będęotympisaćdalej,jakożezwiązekówmaprzemożnąwagędlakwestii
statusukulturyBośniorazużyciakategoriidziedzictwazarównowpolitycekul-
turalnejtegopaństwa,jakiwprocesieodbudowypozniszczeniachwojennych.
Dyskursnarodocentryczny,będącyfundamentemnacjonalizmów,wielezawdzię-
czakoncepcjietnicznościorazróżnicetnicznychopartychnaodrębnościkultu-
rowej.JakzauważaTomasH.Eriksen,nnacjonalizmpostuluje,bywszyscy
członkowiespołeczeństwadzielilikulturę,cowspołeczeństwachopartychnaprzy-
pisanejrandzeihierarchiifeudalnejbyłopodejściembardzoradykalnym”9.
Zainteresowanieróżnicamietnicznymi-rozumianymijakospecyfikapo-
szczególnychgrupokreślanaprzywykorzystaniucechkulturowych,aniepoli-
tycznychczy(tylko)historycznych-wiązałosięzrozluźnieniemwiarywuni-
wersalnośćporządkuklasycznegoinarodzinamiromantycznejwrażliwości.
Impulsemstałsiętuuważniejszyniżwcześniejoglądkwestiiuznawanychza
wytwórrodzimy,świadczącyprzeztooautentycznościdanegoludu.Modelowym
zapisemtegozainteresowaniaróżnicą,anieuniwersalnością,orazprzewartościo-
waniakoncepcjidziejówludzkościbyłyoczywiściepraceJohannaGottfrieda
Herdera,zMyślamioflozofidziejów(1784-1791)naczele.DorobekHerdera
wyznaczateżpolazainteresowań,naktórychnastępnepokoleniaposzukiwały
autentyzmu,amianowicie:literaturę,językorazkulturęludową,doktórychet-
nolodzydodadzątakżeobyczajeiwierzenia.Dośćszybkojednakdowartościo-
wanieróżniciprzeniesienienanieuwagizaczęłyodgrywaćrolęwdyskursie
politycznym,stającsięrezerwuaremargumentówzaodrębnościąpolityczną
9ZwięzłądyskusjętegoproblemumożnaznaleźćwpracyTomasaH.Eriksena,Małemiejsca,
wielkiesprawy.Wprowadzeniedoantropologiispołecznejikulturowej,przeł.J.Wołyńska(War-
szawa2009),285-304,cyt.286.
