Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mianomwrażliwośćzbiorowakażdorazowowyrażaławartościuniwersalnedla
mieszkańcówstaregokontynentu.
Etapyrozwojuprzestrzenipochówku
Zanimskończysiężycieczłowieka,zanimto,coponimpozostało,prze-
niesionebędziedomiejscawiecznegospoczynku,żyjącyjeszczetworzą
wyobrażeniaotym,conieuchronniemusinadejść.Tewyobrażenia–indy-
widualneiponadjednostkowewizjeśmierci–wperspektywiedługiegotrwa-
nia
6
podlegająsystematycznymprzemianom.Ewolucjędyskursuśmierci,za
M.Vovellesprowadzićmożnadotrzechgłównychokresów.Pierwszyoddyskursu
„magicznego”doreligijnegoprzezdługiczas[ś]jedynegooficjalnieakceptowanego.Na‑
stępniedyskurs„laicki”,którypojawiasięstopniowoprzybierającróżneformy:filozoficzną,
naukową,obywatelską…Wreszcieodkońcaxviiiwieku,epokęnowożytną,która[ś]
rozsadzatradycyjneramy,wjakichwyrażałasiędotejporyzbiorowawyobraźnia
7
.Jużta
ogólnacharakterystykapozwalawskazaćnajistotniejszewkulturzeeuropejskiej
okresyewolucjidominującychpostawwobecśmierci.Napowyższyporządek
nałożyćnależystadiarozwojuprzestrzenigrzebaniazwłok.ZaJ.Kolbuszew-
skimprzyjąćtrzeba,żenaziemiachpolskich,najogólniejrzeczujmując,moż-
namówićoistnieniutrzechpodstawowychfazfunkcjonowaniaprzestrzeni
zmarłych.Sątozresztąetapyzbliżonedotychwystępującychwpodobnym
czasiewcałejkulturzezachodnioeuropejskiej.OkrespierwszyokreślaJ.Kol-
buszewskijakoarchetypiczny,niezwykledługiczasformowaniasięidojrzewaniaprzed‑
chrześcijańskiejkultury[ś]naziemiachpolskich
8
.Tofazaobejmującaczasynajdaw-
niejsze,kiedymogiłyrozmieszczanebyłyraczejprzypadkowo,tworzącnietyle
6Por.F.Braudel:Historiaitrwanie.Przeł.B.Geremek.Warszawa1999.
7M.Vovelle:ŚmierćwcywilizacjiZachodu…,s.28.
8J.Kolbuszewski:Cmentarześ,s.94.
23
